Vergeven. Het is een Bijbelse opdracht, maar we vinden het vaak een ingewikkeld woord. Omdat het ons herinnert aan de pijn die ons is aangedaan. Omdat we willen dat degene die verantwoordelijk is voor die pijn daar ook voor gestraft wordt. Omdat het lijkt alsof de dader er zo wel erg makkelijk vanaf komt.
Toch is vergeven belangrijk. Wat is vergeven? Waarom zou je het doen? En hoe moet je het doen?
Wat is vergeven niet?
Laat ik beginnen met vertellen wat vergeven niet is.
Vergeven is niet: zeggen dat het allemaal niet uitmaakt wat een ander jou heeft aangedaan.
Vergeven is niet: je eigen pijn bagatelliseren.
Vergeven is niet: automatisch op dezelfde voet doorgaan in de relatie met de persoon die jou pijn heeft gedaan.
Vergeven is niet: het vergeten of ontkennen van wat er gebeurd is.
Vergeven is niet: de daden van de persoon goedpraten.
Vergeven is niet: je gevoelens kleiner maken dan ze zijn.
Wat is vergeven wel?
Vergeven is iemands schuld kwijtschelden. Er is dus wel degelijk sprake van schuld. Maar je kiest er bewust voor om te accepteren wat er is gebeurd, je negatieve gevoelens en emoties los te laten en er niet langer genoegdoening voor te willen. Voor vergeving is het niet nodig dat de ander berouw toont en zijn excuses aanbiedt, al is dat wel heel helpend.
Waarom zou ik vergeven?
Moeilijk? Absoluut! Noodzakelijk om op een goede manier verder te kunnen met je leven? Ook!
Niet vergeven betekent dat jij blijft rondlopen met datgene wat er is gebeurd. Hoewel het heel begrijpelijk is, heeft het zo weinig nut om vast te houden aan de pijn die jou is aangedaan. Het gaat je leven beheersen en beïnvloedt je doen en laten. Uiteindelijk ben vooral jij degene die daar last van heeft, terwijl de ander doorgaat met zijn of haar leven. Door de ander te vergeven, zet je jezelf uiteindelijk vrij.
Zie datgene wat jou is aangedaan als een zware rugzak. Wanneer je niet vergeeft, blijf je die zware rugzak met je meedragen. Je wordt sneller moe, raakt sneller geïrriteerd en blijft in gedachten voortdurend bezig met die stomme rugzak en op zoek naar manieren waarop je er minder last van zou kunnen hebben. Bijvoorbeeld door de bandjes te verstellen. Of de inhoud opnieuw te verdelen. Of hem voor je buik te dragen. Maar hij blijft even zwaar en irritant. Het is veel beter is om die rugzak gewoon helemaal af te doen en niet meer met je mee te sjouwen.
Dus snel vergeven en weer overgaan tot de orde van de dag?
Betekent dat dat we bij alles wat ons wordt aangedaan maar snel moeten vergeven en weer verder moeten gaan met ons leven? Zeker niet. Er zijn in het verleden helaas, ook door de kerk, vaak brokken gemaakt door veel te snel de 'vergeven-kaart' te trekken. Vergeven kost tijd. Soms heel veel tijd. Het is nodig om eerst door alle emoties heen te gaan van wat jou is aangedaan. Anders loop je het risico dat 'vergeven' meer gaat lijken op 'wegstoppen'. Het is nodig om te erkennen richting jezelf dat je pijn hebt. Om daar boos over te zijn. Om te rouwen als het nodig is. Er kan zelfs meer nodig zijn, zoals een rechtszaak of een schadevergoeding, om te voorkomen dat datgene wat jou is overkomen nog een keer gebeurt. Soms kost het jaren om los te kunnen laten.
Hoe ga je verder met de persoon die jou iets heeft aangedaan?
Betekent het dat we, nadat we iemand hebben vergeven, weer met de persoon in kwestie om moeten gaan zoals we dat altijd deden? Bij veel dingen die vergeven moeten worden is dat geen probleem. We maken allemaal fouten en we zouden bar eenzame mensen worden als we om iedere fout het contact met de ander zouden verbreken. Maar bij grote dingen kan het soms goed zijn om een muurtje om je hart te bouwen richting de persoon in kwestie, zodat die je niet opnieuw zo kan kwetsen. En in sommige omstandigheden is het zelfs gewoon wijs om contact met de persoon tot een minimum te beperken of zelfs helemaal te verbreken.
Hoe vergeef ik?
Hiervoor kun je de zogenaamde REACH-methode gebruiken, die ontwikkeld is door de Amerikaanse psycholoog Everett Worthington Jr.
R - Recall (Herinneren): Probeer de pijn die jou is aangedaan zo objectief mogelijk te bekijken.
E - Empathize (Medeleven): Probeer je te verplaatsen in de persoon die jou pijn heeft gedaan en de gebeurtenis vanuit zijn of haar perspectief te bekijken.
A - Altruïsm (Zelfreflectie): Denk terug aan momenten waarop je anderen pijn hebt gedaan en zelf vergeving hebt ontvangen. Vergeef vervolgens de persoon die jou iets heeft aangedaan.
C - Commiting (Toewijding): Erken voor jezelf en schrijf op waarom je de persoon vergeven hebt en waarom dat voor jou belangrijk is.
H - Holding on (Vasthouden): Blijf jezelf eraan herinneren dat je ervoor gekozen hebt om te vergeven, ook als je opnieuw geconfronteerd wordt met de pijn.
In veel gevallen kan deze methode helpend zijn.
Zoals eerder opgemerkt: het kan tijd kosten om iemand te vergeven. En het kan intens moeilijk zijn. Mocht je er zelf niet uitkomen, aarzel dan niet om hier hulp voor te zoeken bij dierbaren die je vertrouwt (probeer in dit geval de valkuil van roddel wel te voorkomen!) of bij een professional.
Vergeven in de Bijbel
Vergeven is een Bijbelse opdracht. Wanneer Petrus, een volgeling van Jezus, aan Jezus vraagt hoe vaak hij iemand moet vergeven, doet hij zelf al de (in zijn ogen waarschijnlijk ruimhartige) suggestie om iemand zeven keer te vergeven voor het echt klaar is. Maar Jezus antwoordt: "Niet zeven keer, maar 70 keer zeven keer." (Bijbelboek Mattheüs, hoofdstuk 18, vers 21, BasisBijbel). Oftewel: vergeven mag een basishouding in je leven zijn.
Als christen mag je weten dat je zelf vergeven bent. Alles wat je niet goed hebt gedaan in je leven en nog verkeerd zult doen is je vergeven door het lijden, sterven en de opstanding van Jezus Christus. Wanneer je dat gelooft, weet je dat jou zelf veel vergeven is. En vanuit die vergeving mag ook jij de mensen vergeven die jou pijn of tekort doen.
Onze God is een rechtvaardig God. Hij ziet het onrecht dat jou is of wordt aangedaan. Je mag weten dat God op een dag recht zal spreken over ieder van ons. De pijn die jou is aangedaan gaat dus niet ongemerkt voorbij. Als je dat weet, kan het makkelijker zijn om te vergeven. Én om je ook bewuster te zijn van alles wat jou vergeven is.
Leg je pijn en verdriet voor Jezus neer. Vraag aan Hem hoe Hij deze situatie ziet. Vraag Hem of Hij je pijn weg wil nemen en besluit samen met Hem om de persoon te vergeven. Vaak is dat ook een wilsbesluit en gaan je emoties daar echt niet zomaar in mee. In sommige gevallen heb ik hier echt jaren mee geworsteld en moest ik het keer op keer op keer weer bij Jezus neerleggen voor ik het los kon laten. Soms popt de pijn ook zomaar ineens weer op. Dan moet ik het opnieuw aan Jezus' voeten leggen en Hem zeggen dat ik vergeef. Maar ik kan uit ervaring zeggen dat ik er uiteindelijk een vrijer mens door geworden ben.
Gebruikte bronnen:
- Artikel American Psychological Association: Forgiveness
- Artikel Bijbel Online: Wat is vergeving?
- Artikel Everett Worthington: Research
- Artikel Psychologie Magazine: Iemand vergeven, zo doe je dat
- Artikel Psycholoog.nl: Vergeven en loslaten
- Paper KULeuven, J. Dezutter & T. Schellekens: Vergeven, ook een psychologisch concept
Reactie plaatsen
Reacties