Losse draadjes - Airien Ludin: Een klein meisje komt uit een gelukkig en liefdevol gezin. Tot op een dag mama ziek wordt en overlijdt, waardoor het nooit meer zoals vroeger wordt. Een prachtig en ontroerend prentenboek over veel van de thema's waar een kind dat rouwt mee bezig is. Papa ontzien, omdat hij ook verdrietig is. Boos zijn. Willen dat alles weer wordt zoals vroeger. Jezelf de schuld geven van dingen die niet jouw schuld zijn. Maar ook over hoe je elkaar kunt helpen als je verdrietig bent en hoe je goed met je rouw om kunt gaan.

Voor kinderen vanaf 5 jaar

Verder zonder jou - Daan Westerink: In dit boek tekent Daan Westerink de verhalen op van jongeren en jongvolwassenen die een dierbare hebben verloren. Wat is er gebeurt? Wat betekende het verlies voor de jongere? Hoe ging het in de eerste weken na het overlijden? Welke impact heeft het overlijden op de lange termijn? Dit boek kan voor veel (h)erkenning zorgen bij jongeren die een dierbare zijn verloren. Dit boek laat hen zien dat ze niet de enige zijn die zoiets meemaakt, dat iedereen op een eigen manier met een verlies omgaat en dat dat oké is. Ook geven veel jongeren tips voor de omgeving over hoe zij om kunnen gaat met een jongere die een dierbare verliest. Die zullen ook voor veel erkenning zorgen bij de lezers.

Side note voor christenen: dit boek tekent de verhalen op van jongeren uit alle lagen van de bevolking en met verschillende levensvisies en religies. Slechts een paar daarvan zijn christelijk.

Voor jongeren en jongvolwassenen

Wolkenwei - Elly Zuiderveld en Michel de Boer: Daan mist zijn opa. Hij tekent graag wolken en kijkt er ook graag naar en soms ziet hij in de vorm van een wolk ineens zijn opa terug. Een lief boek over het missen van een dierbare, waarin ook duidelijk de hoop op een weerzien in de hemel terugklinkt. Het boek heeft niet heel veel extra educatieve waarde, maar biedt wel een mooie aanleiding om samen met je kind in gesprek te gaan over het verlies van een dierbare.

Voor kinderen van 2 tot 6 jaar.

Zij, ik en de sterren - Simone Arts: Vito krijgt een zusje. Maar Vito is al twaalf en zit helemaal niet te wachten op een zusje. Zeker niet omdat zijn ouders het nergens anders meer over kunnen hebben. Maar als Kira eenmaal is geboren, is Vito de meest trotse grote broer die je je kunt voorstellen. Tot ze op een nacht overlijdt door wiegendood. Hoe moet je omgaan met zo'n groot verlies? Hoe kun je grote broer zijn zonder een zusje? 

Dit boek laat heel goed zien dat er verschillende manieren zijn van rouw: wangedrag, doen alsof het er niet is, niet weten wat je met jezelf aan moet óf op een mooie opbouwende manier vormgeven aan je verdriet. Ook toont het de invloed die een groot verlies op het gezinsleven kan hebben. Daarnaast laat het manieren zien waarop je ermee om kunt gaan. Het is een prachtig boek wat je ook als volwassene niet met droge ogen kunt lezen. Daarnaast is het boek zo geschreven dat het ook voor jongens een pakkend boek is. Het boek heeft geen christelijke achtergrond. Vind je dat belangrijk? Lees het boek dan als volwassene ook en ga het gesprek aan met je kind. Overigens sowieso een goed idee wanneer je dit boek aan een rouwend kind te lezen geeft. 

Voor kinderen van 10-12 jaar.

Doorleefboek - Ellen Dreezens: Dit boek bestaat uit een werkboek voor kinderen die rouwen en een meeleefboek voor een hulpvolwassene. Het bevat korte verhaaltjes en opdrachten rondom het onderwerp rouw. Vier dieren maken allemaal wat moeilijks mee en worstelen met ingewikkelde gevoelens en piekergedachten. Na ieder verhaal over de dieren volgen korte en heldere opdrachten. Het doel is om een kind zo te helpen op een opbouwende manier aan de slag te gaan met verdriet. De verhaaltjes zijn heel herkenbaar voor kinderen en veel opdrachten zijn lekker actief en creatief. Dat is echt een kracht van dit boek. Het hoeft niet per se heel ingewikkeld te zijn om over rouw te praten met een kind, maar kan ook lekker actief en creatief. Het meeleefboek helpt de begeleidende volwassene om meer te begrijpen over een kind in rouw en er op een goede manier voor het kind te zijn. Ook maakt het duidelijk dat je echt geen professional hoeft te zijn om er voor een rouwend kind te zijn. Het boek geeft toegang tot een site waarop met korte filmpjes op een heldere manier uitleg wordt gegeven over de onderwerpen die in het boek aan de orde komen. Fijn voor kinderen die meer visueel zijn ingesteld. Het is met een paar kleine aanpassingen ook goed toe te passen op andere situaties vol rouw, zoals een echtscheiding of het verlies van gezondheid. Het boek heeft geen christelijke achtergrond, maar is zeker ook goed toepasbaar voor christenen.

Voor kinderen in de basisschoolleeftijd.

Vogel is dood - Tiny Fisscher & Herma Starreveld: De vrienden van vogel ontdekken dat vogel dood is. Maar weten ze dat wel zeker? Hoe kan dat nou? Hoe ga je om met verdriet of misschien zelfs wel ruzie nadat iemand is overleden? En hoe neem je afscheid van iemand? Dit boek behandelt een moeilijk onderwerp op een luchtige manier die regelmatig zelfs een lach op je gezicht tovert. Veel vragen van kinderen komen aan bod in dit prentenboek en kunnen een aanzet zijn tot een gesprek.

Voor kinderen vanaf 4 jaar.

De rode hoed van Luna - Emmi Smid: Dit boek is een boek wat het moeilijke onderwerp suïcide bespreekbaar maakt. Luna's moeder leeft niet meer door suïcide en Luna zelf worstelt met vragen. Ze lijkt op mama, maar wil ze dat eigenlijk wel? Waarom is mama zo maar ineens weggegaan en liet ze hen achter? Kan papa dan ook zomaar weggaan? Papa vertelt dat mama ziek was, maar ze zag er helemaal niet ziek uit. Hoe kan dat dan? En waarom hebben de dokters haar dan niet beter gemaakt? En was mama's ziekte misschien Luna's schuld?

Een suïcide werpt veel vragen op, ook bij kinderen, en dit boek wil daar op een eenvoudige manier op ingaan. Met nawoord voor de ouders met uitleg over rouw bij kinderen van rouwdeskundige Riet Fiddelaers-Jaspers.

Voor kinderen vanaf 4 jaar.

Olifant op het feest - Laurina de Visser en Linda Bikker: Dit prentenboek vertelt het verhaal over een verdrietige olifant op een feest. Een slimme verwijzing naar het Engelse spreekwoord over 'the elephant in the room', waarvan iedereen weet dat die er is, maar niemand erover durft te praten. Het boek laat zien dat je verdriet niet hoeft op te lossen of weg te redeneren, maar dat het er gewoon mag zijn. Je mag erover praten en je mag huilen. Het is onduidelijk waar de olifant verdrietig over is, waardoor het boek toepasbaar is op iedere situatie waarover een kind verdrietig is.

Officieel is dit een boekje voor kinderen in de leeftijd van 4-6 jaar, maar wat mij betreft is het ook een leerzaam boek voor volwassenen.

Ik krijg twee huizen - Aisha Meel: Dit boekje over echtscheiding bespreekt op een begrijpelijke manier belangrijke thema's waar kinderen mee kunnen worstelen. Want ook rondom een echtscheiding rouwen kinderen. Het boekje is geschreven vanuit christelijk perspectief. Ik ben sowieso heel enthousiast over de serie rondom rouw van deze uitgever. Ze hebben ook boekjes rondom het hebben van een ouder met kanker of chronische ziekte of het overlijden van een dierbare. Het mooie aan de boekjes is dat ze allemaal echt toegespitst zijn op de situatie. Dus er zijn boekjes over een zieke vader óf een zieke moeder, boekjes over het overlijden van een opa, oma, broertje, zusje en zelfs vriendje. Je kunt dus echt een boekje kiezen wat past bij de situatie van jouw kind. Nieuwsgierig? Neem even een kijkje op hun website. Echt een aanrader!

Voor kinderen tussen 2 en 6 jaar.

De gids over rouwende kids - Leoniek van der Maarel: Er zijn heel veel goede boeken te vinden over rouwende kinderen en hoe je hen kunt helpen. Maar ben je nu niet zo'n lezer of wil je vooral snel praktisch toepasbare tips? Dan is dit boekje echt een aanrader. In 80 tips geeft het boekje een handreiking in hoe je rouwende kinderen op weg kunt helpen in dit moeilijke proces. Vaak geeft het daarbij ook hele praktische tips, waarvan een aantal ook speciaal voor docenten. Sta je voor de klas? Dan is dit boekje echt een must-have!

Charlie en ik, ver van huis - Mark Lowery: Dit prachtige boek gaat over de 13-jarige Martin en zijn 10-jarige broertje Charlie die van huis weglopen met een geheime missie. Charlie is geen doorsnee broertje en Martin moet altijd goed op hem passen. Omdat Martin niet genoeg geld heeft voor 2 treinkaartjes, moet Charlie zich onderweg voortdurend verstoppen voor de conducteurs en dat levert de nodige avonturen op. Het boek leest makkelijk weg met 200 bladzijden aan korte hoofdstukken (je kind moet dus wel van lezen houden). Het heeft de nodige humor en gaat over de liefde tussen twee broers, over rouw en over wat rouw teweeg kan brengen in jou als persoon, maar ook binnen een gezin. Het boek is weliswaar gericht op tieners, maar kan ook zeer goed door volwassenen gelezen worden. 

Leeftijdscategorie: 13+

Lieve oma Pluis - Dick Bruna: Een heel bekend en eenvoudig boekje over het overlijden van een dierbare voor de allerkleinsten. De taal is helder, de tekeningen duidelijk. Dit boekje is zeer goed bruikbaar als voorbereiding op een condoleancebezoek, waarbij ook de overledene te zien is. Ook is het zeer goed bruikbaar als voorbereiding op een begrafenis. Het legt helder en duidelijk uit wat het kind allemaal kan verwachten. Wel goed om rekening mee te houden is dat het boek uitgaat van een begrafenis en niet van een crematie.

Leeftijdscategorie 1-4 jaar.

Een boom vol herinneringen - Britta Teckentrup: Eén van de belangrijkste sleutels om goed te rouwen, is het delen van verhalen. Wanneer iemand overlijdt, moeten we weliswaar fysiek afscheid nemen van die persoon, maar door over hem of haar te blijven praten, kunnen we de overledene wel op een andere manier een blijvende plek geven in ons leven. Het delen van verhalen kan troostend werken en een glimlach op je gezicht toveren, zelfs als je verdrietig bent. Dit boekje leert kinderen dat ze verdrietig mogen zijn en dat het dan helpt om over de overledene  te blijven praten.

Leeftijdscategorie 3-6 jaar.

Warme melk met honing - Frank Daenen: Wanneer iemand die je lief is overlijdt, vallen al jullie gezamenlijke plannen in duigen en kun je vaak alleen nog maar verdrietig zijn. Wat is het dan fijn als je vrienden hebt die er voor je zijn, die je willen helpen, opvrolijken en op een andere manier proberen om die plannen alsnog uit te laten komen. Soms lijkt het niets te helpen, maar heel langzaam zie je dan toch steeds iets vaker een lach op het gezicht van de rouwende verschijnen. Ook een heel goed boekje wanneer je kind een vriendje of vriendinnetje heeft dat rouwt. 

Leeftijdscategorie 4-6 jaar.

Nog een allerlaatste kusje - Marianne Busser & Ron Schröder: Een kinderboek vol prachtige, eenvoudige gedichtjes bij het overlijden van een dierbare. Wat dit boekje zo uniek maakt, is dat het niet alleen versjes bevat voor bij een overlijden van een grootouder, maar ook voor bij het overlijden van een ouder, broertje, zusje en zelfs een ongeboren baby-broertje of - zusje. Ik vond ze heel ontroerend. Wel even goed om rekening mee te houden is dat de achtergrond van dit boekje niet christelijk is. 

Leeftijdscategorie 6-9 jaar.

De ballonnen van opa - Jessie Oliveros: Rouwen doe je niet alleen wanneer iemand overleden is. Ook andere ingrijpende verliezen kunnen een rouwreactie veroorzaken. Zo kan de dementie van een grootouder veel vragen en verdriet oproepen bij je kind. Dit boekje legt aan de hand van ballonnen heel goed uit wat dementie is, dat je daar verdrietig om mag zijn, maar ook wat je kunt doen om iemand met dementie te helpen. Prachtig boek! Wat ik ook fijn vind is dat de hoofdpersonen in dit boek een kleurtje hebben. 

Leeftijdscategorie 4-6 jaar.

Inspiratiekaarten voor omgaan met gemis, rouw en afscheid - Stine Jensen: Wat zijn er tegenwoordig toch een prachtige materialen voorhanden voor kinderen en tieners die rouwen. Dit is geen boek, maar zijn kaarten met vragen, tips en opdrachten voor de wat oudere kinderen en tieners, maar ook heel goed bruikbaar voor volwassenen! Heel fijn om op een ontspannen manier het gesprek over rouw aan te gaan met je kind, in de klas of gewoon als volwassenen. Ook heel fijn om te gebruiken als je kind geen lezer is, of als je kind (of jijzelf ;-), te maken heeft met vriendjes of vriendinnetjes die rouwen. 

Leeftijdscategorie: 8-80.

De begrafenis - Matt James: Een prentenboek wat op een laagdrempelige manier uitlegt wat er gebeurt bij een begrafenis. Ik vind het zo leuk dat dit prentenboek aangeeft wat er bij kinderen gebeurt op zo'n onwennig moment. Dat ze wiebelig worden, dat ze een beetje gaan lopen klieren, de vragen die ze stellen, dat het ook saai en een beetje spannend kan zijn. Mooi boek waarin gewoon eenvoudig verteld wordt hoe een begrafenis voor kinderen is en hoe ze er mee omgaan. Goed te gebruiken als voorbereiding op een begrafenis. 

Leeftijdscategorie: officieel 3-12 jaar. Zelf denk ik dat 3-8 een betere indicatie is.

TV Programma Het Klokhuis: Het Klokhuis zond begin 2021 een goede en duidelijke serie uit over rouw, waarin ze onderwerpen behandelen als dood, afscheid nemen, begraven & cremeren en rouwen. Is je kind geen lezer, maar wel een kijker, dan kun je overwegen om deze serie samen te kijken. Je kunt hem hier vinden, maar fragmenten ervan zijn ook te vinden op YouTube. Even zoeken op de termen 'Klokhuis dood en afscheid'. 

Leeftijdscategorie 7-12 jaar.

Website Kankerspoken: Niet alleen een overlijden, maar ook ziekte van een dierbare kan rouw veroorzaken bij kinderen. De website van kankerspoken is speciaal voor kinderen met een ouder met kanker. De website kent verschillende leeftijdscategorie, geeft leeftijdsadequate informatie over kanker, biedt creatieve verwerkingsmogelijkheden, geeft tips voor wat helpt als je verdrietig bent en biedt een forum waar de kinderen hun verhaal kwijt kunnen. Ook biedt het informatie voor volwassen naasten, hulpverleners of docenten over hoe zij iets kunnen betekenen voor een kind dat een ouder met kanker heeft. 

Leeftijdscategorie 3-18 jaar, met apart deel voor naasten, hulpverleners en docenten.

Wie ben ik zonder jou? - Riet Fiddelaers - Jaspers: Dit boek is geschreven voor pubers die een dierbare hebben verloren. De vele citaten van andere jongeren die hetzelfde hebben meegemaakt, geven je het gevoel dat je niet de enige bent die zoiets heftigs meemaakt en dat je er niet alleen voorstaat. Het boekje behandelt in 20 korte en duidelijke hoofdstukken de dingen waar je mee te maken krijgt wanneer iemand overlijdt, zoals gevoelens, hoe ze op school met je omgaan en wat je moet doen als je het gevoel hebt dat iedereen op je let. Ik verloor als tiener mijn broertje en herkende veel in de beschreven hoofdstukken. Het geeft je het gevoel dat je niet 'raar' bent, maar dat de dingen waar je doorheen gaan er bij horen en ook weer overgaan. Alleen 2e hands of als e-book te verkrijgen. Of te leen bij mij. 

Leeftijdscategorie: 12-20. 

Chris: Chris is niet direct op rouw gericht, maar op alle mogelijke problemen waar kinderen, jongeren en jongvolwassenen mee te maken krijgen. Een kind kan anoniem chatten of bellen met Chris en ook mailen. Zo kan hij delen waar hij mee zit. Bij chat en bellen ben je wel gebonden aan beperkte tijdstippen waarop dit kan. Fijn als een kind anoniem wil blijven of als het laagdrempelig contact wil hebben met iemand buiten zijn sociale kring. Chris heeft een christelijke grondslag. 

Leeftijdscategorie 8-25.

De kindertelefoon: De kindertelefoon is heel bekend. Hier kun je met allerlei vragen terecht, maar ook met vragen rondom rouw. Er is een forum, ruime mogelijkheid om anoniem te chatten of te bellen met een medewerker. Deze website heeft geen christelijke achtergrond. 

Leeftijdscategorie 8-18.

Website Missingyou: Dit is een Belgische website met aparte pagina's voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen waar op een duidelijke manier wordt uitgelegd wat rouwen is, wat het met je hoofd, emoties en gedrag doet en wat er gebeurt wanneer een heel gezin rouwt. De site is ook te bereiken en volgen via social media en er kan gebeld of gemaild worden met een deskundige. 

Leeftijdscategorie: 8-25.

Ik wil je nooit vergeten - Joanna Rowland en Thea Baker: Een prachtig prentenboek met genoeg ruimte om lekker te kijken en ook zelf het verhaal wat aan te vullen. Dit prentenboek geeft kinderen die bang zijn om een overleden geliefde te vergeten handvatten voor hoe ze daarmee om kunnen gaan. Het boek is zo geschreven dat het niet alleen toepasbaar is op het overlijden van een grootouder, maar ook heel goed gelezen kan worden bij het overlijden van ouders, broers, zussen of leeftijdsgenootjes. 

Leeftijdscategorie 4-8 jaar met achterin een bladzijde met uitleg over rouw bij kinderen en tips voor de volwassen (voor)lezer.

Alles wat was - Stine Jensen: Is je kind een denker en denkt het veel na over de dood? Of heeft je kind moeite met afscheid nemen? Dan is dit een heel goed boek om samen door te lezen. Het boek heeft een filosofische en nuchtere inslag en behandelt niet alleen onderwerpen als 'dood', maar ook andere vormen van afscheid nemen als een echtscheiding, het weg doen van spullen en verhuizen. Het is een actief boek met vragen en doe-tips. De schrijver heeft geen christelijke achtergrond en behandelt ook gewoontes binnen andere religies. Ik vind dat laatste een verrijking voor kinderen, maar ik kan me voorstellen dat er christenen zijn die dat lastig vinden. 

Leeftijdscategorie 8-12 jaar.

Als verdriet op bezoek komt - Eva Eland: Een ontroerend boekje over verdriet, hoe je daarmee om kunt gaan en dat het ook niet altijd duurt. Niet gericht op een overlijden. Er zijn tenslotte zoveel dingen waar je verdriet om kunt hebben. 

Leeftijdscategorie: 3-8 jaar.