Wanneer je kind niet meer gelooft

Wie christen is ziet zijn of haar kinderen als een geschenk van God en voedt ze op in het verlangen en gebed dat de kinderen zelf ook op een dag een bewuste keus voor Jezus zullen maken. Maar helaas is dat niet altijd hoe het gaat. Soms kiest een kind er als het eenmaal volwassen is voor om een andere weg te gaan en een leven te leiden waarin God geen of slechts een minimale plek krijgt. En dat kan jou als ouder veel verdriet doen en vragen oproepen over hoe je nu het beste met je kind om kunt gaan, over de toekomst van je kind en over waar jij terecht kunt met jouw verdriet. Ik hoop je daar met deze blog een heel klein beetje mee op weg te helpen.

Mocht je deze blog lezen omdat je zelf zo'n kind van christelijke ouders bent wat een andere weg kiest en omdat je benieuwd bent wat ik hierover te zeggen heb: mijn bedoeling van deze blog is om aandacht te geven aan het verdriet en de zorgen van jouw ouders. Alleen is dat vrijwel onmogelijk zonder jou het gevoel te geven dat jij je ouders kwetst. Het laatste wat ik wil is jou opzadelen met schuldgevoelens over 'wat jij je ouders hebt aangedaan'. Om die reden heb ik deze blog voor plaatsing laten lezen door een kind van christelijke ouders wat nu een andere weg gaat. Naar aanleiding van de feedback die ik daarop kreeg heb ik de blog daar waar nodig aangepast. Ik hoop daarmee te bereiken dat jij je welkom blijft voelen op mijn website en bij mij.

Verdriet

Wanneer God in jouw leven de hoofdrol heeft, kun je overvallen worden door een immens verdriet wanneer je kind andere keuzes maakt. Jij gelooft dat Jezus het allerbeste is voor jouw kind. Je gelooft dat jouw kind nooit volledig tot zijn of haar doel zal kunnen komen, zonder dat het God bij zijn of haar leven betrekt. Je gelooft dat er consequenties zijn voor het leven nu en in de eeuwigheid wanneer je kind geen christen is. En dat raakt tot in het diepst van je ziel. Omdat God (als het goed is) weliswaar de grootste plaats in jouw leven heeft, maar je kinderen al heel snel daarna komen. Je wilt het allerbeste voor jouw kinderen en gelooft dat ze dat nooit kunnen bereiken zonder Jezus. En dat maakt je verdrietig en baart je ook zorgen voor hun toekomst, hier en in de eeuwigheid. Je hebt vaak ook voor God en Zijn gemeente beloofd dat je je kinderen het geloof voor zou leven en nu zij een andere weg kiezen, voelt het alsof jij hebt gefaald. Ook dat maakt verdrietig.

Dat verdriet mag er zijn. Je mag hierom rouwen. En het zal ook telkens weer terugkeren in je leven. Als je ziet dat de kinderen op zondag langs het sportveld staan, in plaats van dat ze in de kerk zitten. Wanneer je de kleinkinderen over de kerstman hoort praten, in plaats van over de geboorte van Jezus. Als je merkt dat ze bij grote gebeurtenissen in de familie als huwelijk, geboorte en dood niet langer God betrekken. Iedere keer opnieuw zal dat pijn doen.

Maar dat niet alleen. Vaak merk je ook dat de band met je kinderen verandert en daarmee soms ook de inhoud van gesprekken. Iemand die ik hierover sprak benoemde het als 'Je hebt niet langer een band in de Heer. Je kunt elkaar niet langer bemoedigen, niet samen bidden. Het lijkt alsof er in de eenheid een barst komt.' Ook dat is heel verdrietig en brengt rouw met zich mee.

Dingen die helpend kunnen zijn bij rouw in het algemeen, kunnen dat ook hier zijn. Praat over je verdriet met dierbaren (let op: meestal is het niet wijs om met de betreffende kinderen over je verdriet te praten. Dat kan zorgen voor schuldgevoel, verwijten en verwijdering). Geef je verdriet op een actieve manier een plek, door het van je af te schrijven, schilderen of sporten. Bespreek het met een pastoraal werker, dominee of wijkouderling. En breng je verdriet ook in gebed. Vertel God over je verdriet en vraag Hem om jou te troosten.

Wat heb ik fout gedaan?

Een vraag die ik veel tegenkom in pastorale gesprekken over dit onderwerp is de vraag wat de ouder fout heeft gedaan in de opvoeding. Maar die vraag leidt zelden ergens toe. Er zijn heel veel factoren die meespelen in het wel of geen christen zijn van jouw kind. Ieder kind ervaart een opvoeding anders en heeft daar ook andere dingen in gemist. En veel kinderen die uiteindelijk een andere weg gaan hebben wel wat op te merken op de christelijke opvoeding. Maar als ik om me heen kijk is dat niet anders bij kinderen die uit niet-christelijke gezinnen komen. Zij verwijten hun ouders dat ze bijvoorbeeld 'te vrij', 'te afwezig' of 'erg labiel' waren.

Wanneer je een open en veilige relatie hebt met je kinderen kan het de moeite lonen om het gesprek met ze aan te gaan en hen te vragen of er dingen waren die je anders had kunnen doen in de opvoeding. Dit kan leiden tot mooie en diepgaande gesprekken. Niet met als doel om ze zo uiteindelijk alsnog christen te laten worden, wel met als doel om een zo goed mogelijke relatie met je kinderen te hebben. Breng de feedback in gebed en vraag God of Hij Zijn licht hierover wil laten schijnen. Biedt daar waar nodig je excuses aan, vraag om vergeving en vraag je kind ook wat hij of zij nu van jou nodig heeft om zich gezien te voelen. Kijk in hoeverre je hieraan tegemoet kunt komen, maar blijf daarin ook (dichtbij) jezelf. Een kind kan niet van jou vragen om hierin over je eigen grenzen, normen en waarden te gaan.

Een open gesprek is niet altijd mogelijk of veilig genoeg voor je kind en/of voor jou. Breng in dat geval je opvoeding in gebed. Vraag aan God of Hij je wil laten zien of er dingen zijn die je anders had kunnen doen en of Hij je ook wil laten zien of er dingen zijn die jij kunt doen om het recht te zetten. Hij kent jouw kind het beste en weet wat hij of zij nodig heeft. Ga niet onnodig lang wroeten en eindeloos nadenken over de vraag wat je verkeerd hebt gedaan. Als God je niks in gedachten brengt mag je er vanuit gaan dat er niks is. Als God je wel iets in gedachten brengt mag je daar vergeving voor vragen en het dan ook loslaten. 

Wat kun je nu nog doen?

Er zijn wat mij betreft een aantal dingen die je kunt doen in de omgang met je ongelovige kind. En ook een aantal dingen die je moet laten.

Blijf altijd een open deur houden naar je kind. Zorg ervoor dat je kind zich welkom, gezien en geliefd weet. Ook al gaat het een andere weg en maakt het andere keuzes. Daarbij mag je wel van jouw kind verwachten dat het respect opbrengt voor jouw waarden en normen. Jij bent de geestelijk verantwoordelijke in jouw huis en dus mag je daar ook jouw regels hebben. Dat betekent dat je mag verwachten dat je kind niet vloekt in jouw huis. Dat het zich respectvol gedraagt wanneer jij bidt en Bijbelleest bij de maaltijden. Maar het kan bijvoorbeeld ook betekenen dat het geen vriend of vriendin mee naar jouw huis neemt om daarmee te slapen terwijl het nog niet getrouwd is, omdat jij gelooft dat dat vanuit Bijbels perspectief niet goed is voor je kind. Natuurlijk moet je daarbij niet zo naïef zijn dat je denkt dat het dan buiten jouw huis ook niet gebeurt, maar in jouw huis wil je je zoveel mogelijk houden aan Gods Woord en daar kan iets als dit voor jou ook bij horen. En een mooie toevoeging die mijn meelezer hierop had: Pas als ouders je rituelen niet aan en blijf leven zoals dat voor jou in waarheid voelt.

Respecteer de mening van jouw kind. Jullie kiezen ieder een andere weg en hebben daar allebei jullie redenen voor. Je kunt nog zoveel vinden van de redenen van jouw kind, maar je hebt die te respecteren zoals je kind ook jouw mening te respecteren heeft. Dat betekent in sommige gevallen ook dat het wijs is om bepaalde gespreksonderwerpen te vermijden omdat je weet dat jullie het daar niet over eens zijn en het alleen maar voor verwijdering zal zorgen. Met woordentwist, disrespect en dwang zul je nooit iemand voor je winnen.

Wees een voorbeeld. Leef je geloof uit. Laat zien wat het voor jou betekent. Niet met woorden, maar gewoon in je dagelijks leven. Als het goed is zal jouw relatie met Jezus jou veranderen in een aangenamer en liefdevoller mens. Laat dat maar voor zich spreken.

Ga ook bij jezelf te rade: is je kind écht niet langer een christen of geeft hij of zij het geloof gewoon anders vorm? Sta daarvoor open. Al eeuwenlang geven christenen op vele verschillende manieren vorm aan hun geloof. Niemand van ons weet hoe je dat nou precies op de goede manier doet, al doen we allemaal ons best. Het zou best zo kunnen zijn dat jouw kind het geloof gewoon op een hele andere, maar niet per se verkeerde manier vormgeeft.

Blijf niet over het onderwerp beginnen. Wanneer je voortdurend geforceerd over het geloof begint terwijl je weet dat zij er niets mee hebben of kunnen, zorg je alleen maar voor verwijdering. Jij kunt het geloof je kinderen niet opdringen. Het is iets tussen hen en God. Uiteraard mag je wel gewoon jezelf blijven hierin en bijvoorbeeld gewoon vertellen wat je in de kerk hebt meegemaakt of waar je je getroost in voelde door God als een gesprek zich daarvoor leent. Net zoals je kinderen mogen vertellen over wat hen bezighoudt op het werk of waarom zij zoveel baat hebben bij yoga. Maar je kinderen hebben haarfijn door wanneer dit spontaan gebeurt of wanneer dit een opgelegd verhaal is in de hoop dat ze toch weer na gaan denken over het geloof. Jij zou het ook irritant vinden als je kind je voortdurend probeert te overtuigen van het feit dat je echt Hindoe (om maar eens wat te noemen) zou moeten worden omdat dat beter voor je zou zijn.

Blijf bidden voor je kind. Wij kunnen er niet voor zorgen dat iemand gaat geloven. Geloof is iets tussen jouw kind en God en God kan daarbij bijzondere dingen doen waarvan wij geen weet hebben. Gebed is het krachtigste middel wat wij hebben in welke situatie dan ook. En God kan oneindig veel meer dan wij bidden of beseffen. Hij weet wat jouw kind nodig heeft en Hij laat jouw kind niet los. Ook niet als jouw kind God wel loslaat.

En de eeuwigheid dan?

Wie christen is gelooft dat er een hemel en een hel is. Dat de hemel de plek is waar God de Vader is en de hel de plek is waar Hij niet is. En dat Jezus zegt: 'Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven, niemand komt tot de Vader dan door Mij.' (Johannes 14:6) En dus maken veel christenen met niet-christelijke kinderen zich zorgen om de eeuwige bestemming van hun kind. Ook dat kan veel verdriet en vragen veroorzaken.

Wij weten zo weinig over hemel en hel. Wij weten niet welke 'selectiecriteria' gebruikt worden voor hemel en hel en hoe dat precies zal gaan.  Ja, de Bijbel zegt dat Jezus de Weg, de Waarheid en het Leven is en dus kun je ervan uitgaan dat iemand Jezus wel moet erkennen als Heer. Als dat niet het geval was zou Jezus voor niets voor ons gestorven zijn. Maar we hebben geen idee hoe dan precies. Moet iemand het 'zondaarsgebed' hebben gebeden, gedoopt zijn, belijdenis hebben gedaan, zijn of haar leven in dienst hebben gesteld van Jezus? Maken we het te ingewikkeld? Of juist te makkelijk? En wat denkt iemand op zijn laatste momenten? Uit Gods Woord weten we dat ook dat invloed heeft, kijk maar naar de misdadiger aan het kruis. Maar wij hebben geen idee wat iemand op zijn laatste momenten denkt en wanneer het precies 'te laat' is. We weten niet wat zich afspeelt in iemands geest. Ook dat weet alleen God. En Godzijdank hebben wij zelf geen zeggenschap over wie er naar de hemel en wie er naar de hel gaan. Alleen God weet hoe het zit. Wij kunnen er, behalve een levend voorbeeld zijn en ons gebed, ook geen enkele invloed op uitoefenen. En dus mogen we die zorg en dat verdriet ook bij Hem laten.

En voor mensen van protestantse huize die hun kind hebben laten dopen kan het verbond ook een grote troost zijn. Dat jouw kind is opgenomen in het verbond mag jou zeggen dat God jouw kind niet loslaat.

God laat hoe dan ook niet los wat Zijn hand begon. Hij laat jouw kind niet vallen. En Hij gaat Zijn weg met jouw kind. 

In dat vertrouwen mag je leven. Je mag je geloof biddend voorleven, je kind liefhebben, voor je kind bidden en het in vertrouwen loslaten. Want Zijn oog is op jouw kind.