Christen en depressief

Gepubliceerd op 18 december 2022 om 08:00

'Maar ik zou toch helemaal niet depressief moeten kunnen zijn? Ik ben christen! Jezus zou toch mijn vreugde en kracht moeten zijn? Ik zou toch genoeg moeten hebben aan Hem? Is er misschien sprake van zonde in mijn leven of geestelijke strijd? En waarom ervaar ik God niet langer, terwijl ik Hem juist nu zo wanhopig hard nodig heb?'

Het zijn vragen waar christenen met een depressie mee kunnen worstelen. En waar christenen om hen heen niet altijd even handig op reageren. Want daar waar op het onderwerp 'depressie' al een behoorlijk stigma ligt, is dat helemaal het geval bij de combinatie 'christen en depressie'.

Met deze blog hoop ik dat stigma er wat af te kunnen halen en het gesprek over depressie te kunnen normaliseren. Want depressief zijn is al zwaar en moeilijk genoeg. Depressief zijn en stuiten op onbegrip en oordeel maakt het alleen maar nog moeilijker en verdrietiger.

Wat is een depressie?

Volgens de Depressievereniging is een depressie 'een aandoening die de stemming en de gevoelens raakt. Als je eraan lijdt, kun je ondergedompeld raken in somberheid. Je verliest je interesse in de mensen en de dingen om je heen en kunt niet meer echt genieten.' Wanneer deze periode langer dan twee weken duurt, is het belangrijk om hulp te zoeken, want hoe sneller je hulp krijgt, hoe groter de kans op volledig herstel. De twee belangrijkste kenmerken van een depressie zijn dat je 1.) het grootste deel van de dag somber bent en 2.) (bijna) nergens meer zin of plezier in hebt. Daarnaast is er ook altijd sprake van een aantal van de volgende klachten:

  • Je voelt je schuldig, overbodig of waardeloos.
  • je voelt je onrustig en snel geïrriteerd. Of juist traag en sloom.
  • Je bent besluiteloos en/of kunt je niet goed concentreren.
  • Het eten smaakt niet meer. Of je wilt juist extra veel eten. Je bent daardoor meerdere kilo's aangekomen of afgevallen.
  • Je bent moe. Je slaapt slecht of juist heel veel.
  • Je vindt het leven zwaar. Misschien verlang je soms naar de dood of denk je aan zelfdoding.

Er is meestal sprake van een depressie wanneer je je minimaal in één van de twee belangrijkste kenmerken herkent, in totaal minstens vijf van de genoemde verschijnselen hebt en deze langer dan twee weken duren.

Cijfers

In Nederland krijgt 19% van de bevolking gedurende zijn of haar leven één of meerdere keren met een depressie te maken. Jaarlijks heeft 5% van de Nederlanders een depressie. Wie eenmaal een keer een depressie heeft gehad, loopt daarna een iets hogere kans om er nog één te krijgen. Bij vrouwen komt een depressie 1,5 tot 2 keer vaker voor dan bij mannen (de cijfers die ik daarover kan vinden verschillen wat). Ongeveer de helft van de mensen herstelt binnen drie maanden van de depressie. Ongeveer een vijfde deel lijdt jarenlang onder een depressie.

Oorzaken van een depressie

Er zijn een aantal oorzaken van depressie bekend:

  • Erfelijkheid. Wanneer iemand in je naaste familie lijdt aan een depressie, is de kans iets groter dat jij er ook mee te maken krijgt.
  • Een verstoring van je stress-, hormoon- of immuunsysteem.
  • Het gebruik van alcohol, medicatie en/of drugs.
  • Het hebben van een chronische ziekte.
  • Een moeilijke gebeurtenis als een overlijden, scheiding of het verlies van een baan.
  • Veel elkaar snel opvolgende grote gebeurtenissen in je leven. Dit kunnen moeilijke dingen zijn, maar ook dingen als een verhuizing, geboorte van een kind of een huwelijk.
  • Een jeugd waarin sprake was van misbruik op wat voor manier dan ook.
  • Eenzaamheid.
  • Persoonlijkheidskenmerken en karaktertrekken als een gebrek aan zelfvertrouwen en het moeilijk vinden om hulp te vragen.
  • En tenslotte kan het ook gewoon 'zomaar' ontstaan.

Hoe kan het dat ik als christen depressief ben?

Helaas kunnen ook christenen een depressie krijgen. Ik denk dat je er vrij algemeen vanuit kunt gaan dat als 19% van de Nederlandse bevolking gedurende zijn leven met depressie te maken krijgt, dit ook geldt voor 19% van de christenen. Als christen ben je (helaas) niet gevrijwaard van lijden op welk vlak dan ook, ook niet op het gebied van depressie.

Ik hoor regelmatig dat mensen die te maken hebben (gehad) met een depressie, van andere christenen te horen krijgen dat dit op wat voor manier dan ook hun eigen schuld is. Dat het komt omdat ze niet genoeg geloof hebben, niet genoeg vertrouwen, nog onbeleden zonden in hun leven hebben of dat ze gewoon meer moeten bidden en Bijbellezen en dat het dan wel goed komt. Dat vind ik heel verdrietig, omdat dit alleen maar voor (extra) schuldgevoel zorgt en een depressie nog eens verzwaart. Hoewel ik geloof dat er geestelijke factoren zijn die een rol kunnen spelen (zie onder volgend kopje), mag niemand jou ooit wijsmaken dat een depressie jouw eigen schuld is. Depressie is een ziekte, net zoals iemand een fysieke ziekte kan hebben. Die kun je (soms) beïnvloeden door verstandige keuzes te maken of door het omgooien van je leefstijl. Maar dat jij een depressie hebt ontwikkeld is verdrietig en nooit jouw keus geweest.

In de Bijbel zien we verschillende verhalen over mensen die worstelen met depressie of neerslachtige gevoelens. Zo worstelde koning Saul met een depressie, hadden Job en Jeremia het zwaar in hun leven en staan ook de Psalmen vol teksten die duiden op depressieve gevoelens. In Psalm 42 zegt de schrijver bijvoorbeeld: 'Wat buigt u zich neer, mijn ziel, en bent u onrustig in mij?' Of wat te denken van Psalm 22:2-3? 'Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten, bent U ver van mijn verlossing, van de woorden van mijn jammerklacht? Mijn God, ik roep overdag, maar U antwoordt niet, en 's nachts, maar ik vind geen stilte.' Ik denk dat dit voor een christen die worstelt met depressie een hele herkenbare gedachte is. En ook bij Jezus zelf zie je alle emoties voorbij komen. Ook die van diep verdriet en wanhoop.

Kunnen er ook geestelijke dingen zijn die een rol spelen?

Dit is een hele lastige vraag. Zonder dat ik mensen op wil zadelen met schuldgevoelens, denk ik wel dat er een aantal geestelijke dingen zijn die een rol kunnen spelen.

Dat zie je in de Bijbel zelf ook terug. Bij koning Saul zie je dat hij keer op keer tegen God in gaat en daarom uiteindelijk depressief wordt. En bij Elia zie je dat hij na een grote geestelijke overwinning depressief wordt (waar God overigens prachtig genadevol mee omgaat!). Aan alle ellende die Job overkomt gaat een gesprek in de hemel tussen God en de tegenstander vooraf, al roept ook dat gesprek weer heel veel ingewikkelde vragen op. Maar bij Jeremia en David spelen voor zover wij weten geen geestelijke oorzaken. Daar zie je vooral dat sociale factoren een rol spelen. David heeft het bijvoorbeeld heel moeilijk na het verraad van zijn zoon Absalom en Jeremia had ook een alles behalve makkelijk leven. Vaak is er ook domweg geen duidelijke oorzaak aan te wijzen.

Wil je weten of er misschien geestelijke dingen zijn die een rol spelen bij jouw depressie? Bid er dan over, eventueel samen met een aantal andere mensen die je vertrouwt. Maakt God je duidelijk dat er een geestelijke oorzaak ten grondslag ligt aan jouw depressie? Ga daar dan mee aan de slag. Maar laat je geen schuldgevoelens aanpraten door mensen waarmee je geen persoonlijke relatie hebt. Ik zie in de praktijk soms gebeuren dat omstanders tegen mensen met een depressie zeggen dat het ongetwijfeld aan een aantal geestelijke zaken zal liggen en dat daarmee afgerekend moet worden. Dit zorgt er alleen maar voor dat mensen met een depressie worden opgezadeld met extra schuldgevoel, vragen en andere nare gevoelens. Ja, God gebruikt regelmatig mensen om ons heen om ons iets duidelijk te maken. En soms is dat pijnlijk. Maar God zal dit altijd in liefde doen. Drukt iets enorm op nare gevoelens bij jou? Leg het dan bij God neer, vraag Hem of er iets van waarheid in schuilt en sta open voor een antwoord van Hem. Maakt God jou niets duidelijk? Blijf dan niet graven, laat het los en ga er gewoon vanuit dat er geen geestelijke oorzaak is voor jouw depressie.

Waar is God als ik depressief ben?

Wanneer je depressief bent is het heel moeilijk om Gods aanwezigheid te ervaren. Psalm 22:2-3 verwoordt dat heel mooi. Hij is er wel, maar jij voelt Hem niet. Dat is heel normaal bij een depressie (ook buiten een depressie om trouwens). Daar hoef je je niet schuldig over te voelen. Het zou mooi zijn als het je enigszins lukt om nog te bidden en Bijbel te lezen. In Psalm 22 zie je bijvoorbeeld heel mooi dat David afwisselt tussen 'jammerklacht', zich vervolgens richt op wat hij aan waarheid weet over God, zijn waaromvragen stelt en daarna weer benoemt wat hij gelooft over God. Als dat je lukt zou dat prachtig zijn! Dat je al je ellende richting God benoemt, al je waaromvragen, maar je ook richt op datgene wat je verstandelijk weet over God.

Maar vaak lukt dat ook niet. Is Bijbellezen en bidden een te moeilijke opgave voor je. Ook dat komt vaak voor bij een depressie en daar hoef je je niet schuldig over te voelen. Ik las op de website van Youth Alpha (link hieronder) een prachtige quote van een jeugdleider die zei: 'Als je been gebroken is kun je niet lopen, als je hart gebroken is, kun je niet bidden of Bijbel lezen. God wacht wel totdat je dat weer kunt.' God is geduldig en liefdevol, Hij kent jouw omstandigheden en Hij vraagt niet meer van jou dan jij kunt geven. Neem mensen om je heen in vertrouwen. Zeg hen dat jij niet meer kunt bidden en vraag hen om voor jou te bidden.

En waarom God jou niet geneest, terwijl Hij almachtig is en jij zo wanhopig bidt om genezing? Echt...ik weet het niet. Ik schreef eerder al een blog over hoe ik zelf heb geworsteld met gebedsgenezing. Ik geloof dat God kan nog altijd mensen geneest. Maar ik zie ook dat het vaker niet dan wel gebeurt in onze maatschappij. Soms krijgen mensen gewoon te maken met onvoorstelbaar lijden waar geen menselijk antwoord op te geven is. Ik heb ook geen antwoord op die vraag. Ik weet wel dat God er altijd bij is! Hoe moeilijk jouw leven ook is. Soms zal Hij zich laten zien via de mensen om jou heen, soms door iets moois wat je ondanks alle donkerheid toch ineens opvalt, soms door een liedje wat 'toevallig' op de radio is op een moment dat jij dat nodig hebt. En eerlijk is eerlijk...soms ook heel lang niet. Dat merk ik ook in mijn eigen leven. En toch kies ik er dan voor om te geloven dat Hij er is, van mij houdt en voor mij zorgt. Ook al ben ik nog zo ziek en voel ik me nog zo rot.

Hoe ga je om met gevoelens van hopeloos tekort schieten richting...nou ja...zo'n beetje alles en iedereen?

Wie depressief is kan zich enorm tekort voelen schieten. Werken gaat vaak niet meer. Je bent niet langer de gezellige partner die zorgt dat het eten op tijd klaar is. Als ouder kun je er niet langer voor je kind zijn zoals je graag zou willen. En je bent ook niet langer de vriend of vriendin waar iedereen van op aan kon.

Bij depressie komt vaak een hoop zelfverwijt kijken. Het is zo jammer dat we in onze maatschappij heel anders kijken naar psychische ziekten dan naar fysieke ziekten. Bij psychische ziekten komt toch vaak het idee om de hoek kijken dat het ook aan jezelf ligt. Dat je er wat aan kunt veranderen, als je maar sterk genoeg bent. Iemand met kanker wordt vaak omringd met goede, liefdevolle zorg en opmerkingen, terwijl iemand met een psychische ziekte vooral heel veel tips en adviezen uit zijn omgeving krijgt over wat iemand moet doen om weer gezond te worden. 'Maar je hebt toch een prachtig gezin?', 'Kom op, schop onder de kont en dan komt het goed', 'God heeft jou geen geest van angst en lafhartigheid gegeven, maar van  kracht, liefde en bezonnenheid, dus je hoeft helemaal niet bang en depressief te zijn.' Was het maar zo simpel en kon je het maar eenvoudig oplossen door een paar Bijbelteksten te proclameren.

Jij mag jezelf echt op dezelfde manier zien als iemand die fysiek ziek is. Als iemand met kanker niet meer kan werken of niet meer klaar kan staan voor zijn gezin zoals hij dat graag zou willen, nemen we hem dat niet kwalijk. Zo hoef ook jij het jezelf niet kwalijk te nemen als je het gevoel hebt dat je hopeloos tekort schiet. Je bent ziek! Je mag eerst goed voor jezelf zorgen. En pas daarna ontstaat misschien wat ruimte om naar de mensen om je heen om te kijken. Dat is afschuwelijk als het je eigen gezin betreft. Maar wees mild voor jezelf.  Je kunt nu gewoonweg niet functioneren zoals je dat graag zou willen, omdat je ziek bent. Probeer in plaats daarvan te kijken of er misschien een vangnet om je heen is die dingen van je over kan nemen.

Eenzaamheid

Een depressie kan ook zorgen voor een enorm gevoel van eenzaamheid. Om jou heen gaat de wereld gewoon door. Je ziet mensen die lachen en hun leven leven. En vaak lopen vrienden wel even met je op, maar merk je ook dat ze na verloop van tijd afhaken. Ook hier heb ik helaas geen oplossing voor, anders dan je erkenning te geven voor het feit dat eenzaamheid er helaas bij hoort en je te zeggen dat God erbij is, hoe eenzaam je je ook voelt. Al realiseer ik me dat dat als een makkelijk antwoord kan klinken. Over ziekte en eenzaamheid schreef ik eerder al een blog. Deze blog is gericht op chronische ziekte, maar misschien heb je er wat aan.

Wat kun je doen als je depressief bent?

Er zijn een aantal algemene dingen te noemen die iemand kan doen die worstelt met depressie. Dat zijn:

  • Geef structuur aan je dag: sta op tijd op, ga op tijd naar bed en eet op vaste tijden.
  • Ga elke dag naar buiten.
  • Eet gezond.
  • Blijf actief: ga elke dag sporten of bewegen en blijf aan het werk.
  • Onderhoud je sociale contacten.
  • Praat over je depressie met mensen die je vertrouwt en waarvan je weet dat ze kunnen luisteren.
  • Realiseer je dat je niet zwak bent omdat je een depressie hebt. Mensen met een depressie zijn vaak mensen die zichzelf langdurig overvraagd hebben en dus eigenlijk heel sterk zijn.
  • Als de depressie ernstig is of niet overgaat, zijn gesprekken met een psycholoog (psychotherapie) mogelijk, en eventueel medicijnen.

Daarnaast zijn er nog een aantal dingen die je als christen kunt doen:

  • Vertel alles waar je mee worstelt aan God. Woede, angst, frustratie, eenzaamheid, verdriet...het mag er allemaal zijn en je mag het allemaal aan God vertellen.
  • Zorg voor een netwerk van bidders om je heen. Stel een verzendlijst op WhatsApp op met mensen die voor je willen bidden. Zo kun je met één druk op de knop verschillende mensen op de hoogte stellen als je het moeilijk hebt. Depressie is een eenzaam en moeilijk gebeuren. Je hebt hier écht anderen bij nodig.
  • Lees, als het mogelijk is, de Psalmen eens door. Er staan heel wat teksten in over depressieve gevoelens. Laat die je troosten en bemoedigen.

Ik worstel met gedachten aan zelfdoding

Worstel je met suïcidale gedachten? Dan is het belangrijk dat je zo snel mogelijk iemand in vertrouwen neemt en daarover vertelt. Dat mag bij iemand in je omgeving die je vertrouwt, maar het is ook belangrijk dat je je huisarts of hulpverlener hiervan op de hoogte stelt. Vind je dit moeilijk of heb je niemand in je omgeving bij wie je hiermee terecht kunt? Dan kun je ook contact opnemen met 113 Zelfmoordpreventie door op de link te klikken of door te bellen met 0800-0113. Je hoeft je NIET schuldig te voelen of te schamen als je met deze gevoelens worstelt. Ook niet als christen. Maar het is wel heel belangrijk dat je zo snel mogelijk hulp zoekt!

Er is hoop!

De meeste mensen die worstelen met een depressie, knappen na verloop van tijd weer op. En veel mensen die blijvend worstelen met een depressie hebben geen makkelijk leven, maar vinden na verloop van tijd wel een modus om er mee om te gaan. Daarnaast mag je weten dat op een dag Openbaringen 21 aan zal breken: 'En God zal alle tranen van hun ogen afwissen, en de dood zal er niet meer zijn; ook geen rouw, jammerklacht of moeite zal er meer zijn... En Hij die op de troon zit, zei: Zie, Ik maak alle dingen nieuw.' In die hoop en verwachting mag je leven, ook als het nu heel moeilijk is. Jij bent een geliefd kind van God! Mét al je donkere gedachten, twijfels en tekortkomingen. Jezus houdt van jou zoals je nu op dit moment bent.

Wat kun je doen als iemand in je omgeving depressief is?

Als iemand in je omgeving depressief is, heb je vaak het gevoel dat je met lege handen staat. Samenleven met iemand met een depressie is zwaar. De somberte kan ook op jou gaan drukken. Daarnaast kan het moeilijk zijn om positief te blijven en begrip te blijven tonen. Maar je kunt wel degelijk iets betekenen voor mensen met een depressie. Hier zijn een aantal dingen die je kunt doen (waarvan je de eerste heel serieus moet nemen!):

  • Zorg goed voor jezelf en stel je eigen grenzen. Je kunt alleen goed voor een ander zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt.
  • Bid voor iemand met een depressie en blijf hier trouw in.
  • Onderschat een depressie niet. Een depressie is echt wat anders dan een dipje en is echt ontzettend naar.
  • Vraag aan iemand met een depressie wat helpt. Iedere persoon met een depressie is anders en heeft ook andere dingen nodig.
  • Kom niet met je eigen verhaal, maar luister.
  • Verdiep je in wat een depressie is. Lees boeken, luister podcasts, praat met anderen die het hebben meegemaakt. Zodat je een beter beeld krijgt van wat een depressie is.
  • Blijf trouw. Loop niet maar kort met iemand mee, maar blijf iemand bezoeken. Ook als iemand geen blijk van waardering geeft.
  • Praten helpt niet altijd. Bovendien hebben de meesten hier een therapeut voor. Neem iemand mee uit wandelen (naar een plek zonder veel prikkels!), vouw de was op, speel met de kinderen, stel gezamenlijke activiteiten voor. Kortom: wees aanwezig.
  • Geef complimentjes voor de dingen die goed gaan. Ook al lijken dingen in jouw ogen heel vanzelfsprekend. Alleen al uit bed komen kan heel zwaar zijn voor mensen met een depressie. Geef aan dat je het zo goed vindt dat iemand tóch uit bed gekomen is/gezond eet/dapper naar buiten gaat/hulp gezocht heeft.
  • Neem het een ander niet kwalijk. Iemand met een depressie kan hier niets aan doen en kan er ook niets aan doen dat hij niet zijn oude, gezellige zelf is.
  • Verwacht geen wederzijdse relatie. Dat is niet persoonlijk, maar iemand kan hier vaak de moed niet voor opbrengen. Dit komt wel weer als iemand weer opknapt.
  • Ga er niet automatisch vanuit dat het weer goed met iemand gaat als diegene een glimlach op het gezicht heeft. Er kan veel verdriet en pijn schuil gaan achter een glimlach.
  • Hang niet de therapeut uit, hoe goedbedoeld ook (tenzij je een therapeut in professionele setting bent natuurlijk ;-). Daar zijn professionals voor en die last is veel te zwaar voor jou. Jij mag gewoon vriend/partner/kind zijn en ook liefdevol maar duidelijk je grenzen aangeven.
  • Wees je ervan bewust dat God jou kan gebruiken. Dat jij een licht kunt zijn in het donkere leven van die ander. Bid om wijsheid en of God Zijn licht door jou heen aan die ander wil laten zien.
  • Heb oog voor de partner en kinderen van iemand met een depressie. Ook zij lijden onder de depressie van hun partner/ouder.

 

Gebruikte bronnen:

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.