Echtscheiding en rouw

Gepubliceerd op 20 juli 2024 om 08:00

Wie gaat scheiden wordt geconfronteerd met een enorme stapel verliezen. En toch wordt er weinig gesproken over rouw na echtscheiding. Terwijl goed rouwen en proberen je rouw los te zien van de conflicten die er zijn je juist kan helpen om na een echtscheiding weer verder te gaan. Wat veroorzaakt rouw bij een scheiding? Hoe ziet die rouw eruit? En hoe kun je daarmee aan de slag gaan?

Vaak al voor de scheiding

Het proces van rouw om een huwelijk of relatie begint vaak al voor de scheiding of de breuk. Zeker wanneer één van beide partners het initiatief neemt om uit elkaar te gaan, is bij hem of haar het proces van rouw om dat wat had kunnen zijn al ver voor de breuk ingezet. 

Vaak voelen beide partners al langere tijd dat de relatie niet loopt zoals zij zouden willen. Deze gevoelens en gedachten zorgen voor rouw, of je nu de initiatiefnemer bent tot een scheiding of niet. Je rouwt om dat wat had kunnen zijn, maar wat niet is. Overigens kan deze rouw ook een rol spelen in relaties die het wél halen. Omdat de relatie niet is zoals je die graag had gezien.

Stapel verliezen

Wanneer je uiteindelijk besluit om uit elkaar te gaan, brengt dat een flinke hoeveelheid verliezen met zich mee. En die verliezen spelen zich af op alle vlakken van je leven.

Emotioneel: verdriet, boosheid, eenzaamheid, angst, opluchting, alle emoties kunnen de revue passeren. Wanneer je niet de initiatiefnemer bent van de scheiding, raak je voor je gevoel ook nog eens de regie kwijt over je leven, wat flinke emotionele consequenties kan hebben.

Praktisch: je verliest een deel van je inkomsten. Waar ga je wonen? Hoe gaan jullie het doen met de kinderen?

Relationeel: vrienden en familie zullen vaak het gevoel hebben dat ze een kant moeten kiezen. Sommigen doen dat, waardoor je een deel van hen zult verliezen. Sommigen zullen ook uit verbinding gaan omdat ze niet willen kiezen of omdat het voor hen te confronterend is. Ook hen zul je verliezen. En als je christen bent zul je je soms ook niet langer prettig voelen in de gemeente waarin je al jaren komt. Ook dat kan een groot verlies zijn.

Ideaalbeeld: daarnaast klopt je plaatje van jouw ideale wereld niet meer. Ooit begon je deze relatie met mooie dromen, veel liefde, jullie zouden samen oud worden, samen kinderen opvoeden, samen een huis kopen, samen reizen. Dat dat nu niet of maar deels uitkomt doet pijn.

Fysiek: de schok van een scheiding en de stress en emoties die het met zich meebrengt kunnen (tijdelijk) zorgen voor fysieke klachten. Bijvoorbeeld slecht slapen, duizeligheid, moeilijk kunnen eten of rugklachten.

Geestelijk: voor christenen speelt er vaak nog een facet mee en dat is dat zij elkaar 'voor God en Zijn gemeente' trouw hebben beloofd. Dat je die belofte nu niet kunt nakomen kan existentiële vragen en pijn oproepen. 

5 fases van rouw

Elisabeth Kübler-Ross onderscheidt 5 verschillende fases van rouw. Deze fases kunnen je helpen om te begrijpen waar je bij rouw rondom een echtscheiding doorheen gaat.

De 5 fases die zij onderscheidt zijn ontkenning, woede, depressie, onderhandeling en aanvaarding. Deze fases kunnen elkaar afwisselen en meerdere keren terugkeren. Maar bij een scheiding begint het wel vaak bij ontkenning. Je dekt de problemen van je huwelijk toe, praat recht wat krom is, denkt dat het door de vermoeidheid komt. 'Straks hebben we vakantie en vinden we elkaar ongetwijfeld weer.' Deze fase is overigens de reden dat ik (en met mij vele relatietherapeuten) er altijd op hamer om op zo'n moment in te grijpen en hulp te zoeken voor het te laat is. 

En wanneer je partner je onverwachts meedeelt dat de relatie ten einde is, verval je ook vaak in ontkenning. 'Dit kan niet waar zijn!', 'Met therapie redden we het vast nog wel' (soms inderdaad wel, dus ik zou deze kans vooral aangrijpen als je partner daarin mee wil gaan!), 'Als ik nu precies ga doen wat de ander al die jaren zo bij mij gemist heeft, dan zal ze wel blijven.'

Blijkt een relatie echt niet meer te redden, dan volgt vaak de woede. Soms blijven partners hier jarenlang in hangen met als gevolg een beruchte vechtscheiding.

Ook depressie is vaak een onderdeel van rouw rondom scheiding. Verdriet om wat verloren is gegaan. Eenzaamheid. Grote vragen rondom het 'hoe nu verder?'

Je gaat ook onderhandelen. Deze kan erg lijken op ontkenning van de realiteit. 'Als ik nu dit doe, kunnen we dan wel verder met onze relatie?'. Maar ook de kinderen kunnen inzet worden van de onderhandeling: 'Denk eens aan wat dit zal doen met onze kinderen!'

En tenslotte de aanvaarding. Je aanvaardt de situatie zoals die is en bouwt langzaam een leven op zonder je partner. Deze aanvaarding kan soms tijdelijk zijn, waarna je merkt dat je toch weer in de andere fases belandt. Maar na verloop van tijd zal deze fase steeds langer duren totdat je merkt dat je het leven weer hebt opgepakt.

Rouw versus conflict

Het feit dat bij een scheiding rouw en conflict vaak door elkaar lopen, maakt het extra moeilijk. Zowel rouw als conflict zorgen ervoor dat je je eenzaam, niet gezien en niet gehoord voelt. Dat kan leiden tot de neiging krijgt om je verder terug te trekken in je eigen bastion, waardoor een scheiding nog complexer kan worden. Maar wanneer je erkent dat een scheiding gepaard gaat met veel verliezen, helpt dat vaak al bij het oplossen van het conflict. Niet alleen jij verliest veel, maar je partner en kinderen ook. Als je daar oog voor kunt hebben en elkaar daar de erkenning voor kunt geven is er al veel gewonnen.

Daarnaast is het belangrijk om te weten dat partners zich zelden in dezelfde fase van rouw bevinden. Terwijl de één net de opluchting voelt die de fase van aanvaarding met zich mee kan brengen, kan de ander vol in de woede zitten. Terwijl de één midden in depressieve gevoelens rondom het verlies van de relatie zit, kan de ander in de onderhandelingsfase zitten en willen bespreken hoe jullie één en ander dan gaan regelen. En als je dan niet weet dat je allebei aan het rouwen bent en gewoon in een verschillende fase zit, kan dat olie op het vuur zijn.

Je kunt hier het beste uitkomen door open en eerlijk naar elkaar te luisteren. Maar vaak is dat moeilijk in de wirwar van emoties en verwijten die een scheiding met zich meebrengt. Als dat het geval is adviseer ik je om hier professionele hulp bij in te roepen. Bij voorkeur bij een therapeut die de zogenaamde SCHIP-aanpak hanteert. Deze methode heeft oog voor de grote rol die rouw speelt bij een moeizaam lopende relatie of een scheiding. Een lijst met therapeuten bij jou in de buurt vind je hier.

Hoe kan ik met mijn rouw omgaan?

Bij iedereen verloopt een rouwproces anders. Maar naast het punt dat ik hierboven besproken heb zijn er een aantal dingen die je kunt doen om jouw rouwproces rondom je scheiding zo goed mogelijk door te komen.

  1. Zorg goed voor jezelf: Ik blijf erop hameren, maar goede zelfzorg is enorm belangrijk. Eet gezond, zorg voor voldoende beweging, onderhoud je sociale kring, hanteer een vast slaapritme. En voorkom dat je moeilijke gevoelens gaat dempen met alcohol, teveel of ongezond eten, drugs en andere dingen die niet goed voor je zijn. Dat lijkt verlichting te bieden op korte termijn, maar maakt het probleem op lange termijn alleen maar groter.
  2. Praat erover: Een luisterend oor en begrip van mensen in jouw omgeving zijn vaak de eerste stap naar verwerking. Door ze hardop uit te spreken geef je je gevoelens vorm. En door het luisterend oor en de arm om je schouder voel je je gezien.
  3. Probeer mensen niet in 'jouw kamp' te trekken: Ieder verhaal kent twee (of meer) kanten. Jouw verhaal en jouw emoties mogen er zijn, maar dat is iets anders dan mensen proberen te overtuigen dat jij het recht aan jouw kant hebt. Hoe begrijpelijk het soms ook is, het zorgt alleen maar voor meer relationele ellende. Jouw verhaal mag er zijn. Het verhaal van je ex-partner mag er zijn. Punt.
  4. Gun het de tijd: Er is geen snelweg in het land van rouw. Rouw heeft tijd nodig, neemt omwegen, kiest geitenpaadjes, neemt soms een u-turn. Ook na jaren kun je soms merken dat je toch ineens weer rouwt om wat ooit was. En dat is oké. Je kunt rouw niet versnellen. Wie dat probeert zadelt zichzelf uiteindelijk op met meer schade voor zichzelf of anderen en/of met een langer traject.
  5. Vergeef: Ik ben me bewust van de enorme lading die op dit woord kan liggen. Ik zeg ook niet dat je onmiddellijk moet vergeven. Daar is de situatie veel te moeilijk en zijn jouw gevoelens veel te kostbaar voor. Soms komt de ander jou om vergeving vragen en dat is mooi. Het zou helemaal mooi zijn als je elkaar om vergeving zou kunnen vragen voor alles waarin jullie tekort zijn geschoten in jullie relatie. Vergeven is iets anders dan je met elkaar verzoenen. Vergeven betekent ook niet dat je goedkeurt wat de ander heeft gedaan. Vergeven is het loslaten van alles wat de ander jou heeft aangedaan en het oordeel aan de ander/Ander te laten. Vergeven helpt je om los te komen van de ander en weer verder te gaan met je leven. Wie niet vergeeft heeft daar uiteindelijk alleen maar zelf last van. Niet vergeven zorgt voor de neiging om bitter te worden. Om voortdurend te vervallen in een 'ja maar dat komt omdat hij toen-en-toen.' Je blijft hangen in je verleden. In plaats daarvan mag je het verleden laten voor wat het is en je uitstrekken naar de toekomst.

 

Gebruikte bronnen:

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.