Angst om anderen te verliezen

Wie een dierbare heeft verloren aan de dood kan daarna te maken krijgen met de angst om ook anderen te verliezen. Je hebt tenslotte al eerder meegemaakt dat het onvoorstelbare jou overkwam? En er is niemand die jou kan garanderen dat het niet nog een keer gebeurt. Deze angst kan je verlammen. En niet alleen jij, maar ook de mensen om je heen kunnen hier last van krijgen. Hoe kun je het beste omgaan met de angst voor het verlies van nog meer dierbaren? Hoe voorkom je dat anderen last krijgen van jouw angst? En wanneer is het verstandig om hulp te zoeken?

Niet de enige

Wanneer je worstelt met de angst om nog meer mensen te verliezen, mag je weten dat je hierin niet de enige bent. Veel mensen die een dierbare hebben verloren kampen hier in min of meerdere mate mee. Wanneer iemand totaal onverwacht overlijdt, laat het leven zich van zijn lelijkste kant zien en ontdek je hoe onvoorspelbaar het is. En dat het leven in een fractie van een seconde volledig kan veranderen. Maar ook wanneer een overlijden zich aankondigt wordt er stevig aan je fundamenten geschud. Je kunt het gevoel krijgen dat je de grip kwijt bent op jouw eigen leven en op dat van je dierbaren. En dan is het helemaal niet vreemd dat je bang wordt dat ook andere mensen van wie jij houdt zullen overlijden.

Verlammen

Maar hoewel het heel begrijpelijk is dat je daar bang voor bent, is het probleem met angst dat het je niets oplevert en veel kost. Je raakt in paniek wanneer iemand later thuis komt dan verwacht of wanneer iemand niet te bereiken is. Je gaat piekeren over hoe je in vredesnaam verder moet leven als er nog meer mensen uit je omgeving overlijden. Je kunt last krijgen van stressgerelateerde fysieke klachten. En op die manier kan je angst jou verlammen.

Maar niet alleen jou. Soms komt het ook voor dat je vanuit je angst ook anderen gaat belemmeren. Je wilt precies weten waar je dierbaren zijn, hoe laat ze thuis komen, wat ze precies van plan zijn en het liefst de dingen zo regelen dat de risico's zo klein mogelijk zijn. En als de dingen anders lopen (wat nou eenmaal bij het leven hoort) kun je boos en verdrietig reageren op de mensen van wie je houdt. Daarmee zit je niet alleen jezelf in de weg, maar ook de mensen om je heen.

Wat kun je doen?

Dat je bang bent om nog meer dierbaren te verliezen is niet zo gek. Maar omdat angst niks oplost is het verstandig om manieren te bedenken waarop je op een goede manier om kunt gaan met je angst. Ik help je graag met een aantal tips.

• Erken je angst: Dit is altijd de eerste stap. Want pas als je door hebt dat je ergens last van hebt, kun je ermee aan de slag. Angst kan zich goed vermommen. Bijvoorbeeld wanneer je behoorlijk emotioneel reageert als iemand te laat thuis is of erg laat reageert op een berichtje van jou. Of je je kinderen altijd met de auto naar school gaat brengen onder het mom van 'dat is makkelijk', terwijl ze allang in staat zijn om zelfstandig naar school te fietsen en dit voor hun eigen ontwikkeling ook beter is. Het is belangrijk om te onderzoeken wat er onder die reacties en handelingen zit.
• Bespreek je angst met je dierbaren: Angst kan ervoor zorgen dat we soms op een manier reageren die voor anderen niet te begrijpen is. Buitensporig boos worden wanneer iemand te laat thuis is of bij het eerste kuchje van je kind al een afspraak maken met de huisarts zijn hier voorbeelden van. Praat over je angst met je volwassen dierbaren. Het helpt bij angst om van je af te praten en kan je dierbaren helpen om jou beter te begrijpen. En vergeet niet je excuses aan te bieden als je door je angst ergens niet goed op gereageerd hebt. 
• Houd je verwachtingen van anderen redelijk: Het is heel redelijk als je van iemand vraagt of hij even wil bellen als hij een half uurtje later is. Het is niet redelijk als je dat al bij vijf minuten verwacht. Het is heel redelijk als je graag wilt weten wat de plannen van je gezinsleden zijn voor een dag, maar zij hoeven zich niet van minuut tot minuut voor jou te verantwoorden. Probeer je zo min mogelijk door je angst te laten leiden, want hoe meer je dat doet en van je huisgenoten verwacht dat zij daarin meegaan, hoe groter het probleem wordt. Angst moet je niet onderhouden, maar in de ogen kijken.
• Onderneem actie: Het is heel normaal dat je je zo af en toe zorgen maakt om iemand als hij later thuis komt of als je een ambulance hoort. Zeker als je dit rondom een eerder overlijden ook mee hebt gemaakt. Heb je hier last van? Bel dan gewoon even de persoon om wie je je zorgen maakt op om te checken of die oké is. Zo voorkom je dat je in een wervelwind van piekergedachten verzandt en in gedachten al de begrafenis aan het regelen bent. Maar houdt dit binnen het redelijke. Het is oké als dit zo af en toe voorkomt, maar als dit een gewoonte wordt of meerdere keren per maand voorkomt, is het beter om te leren je gevoelens van angst te verduren (zie volgende punt).
• Accepteer de onrust: Om om te leren gaan met je angstige gevoelens, is het belangrijk om deze ook te leren doorstaan. Probeer de onrust er gewoon te laten zijn. Het is begrijpelijk dat je je angstig voelt, maar je zult er mee om moeten leren gaan. Doe een ontspanningsoefening, leidt jezelf af, bid, ga iets praktisch doen en je zult zien dat de angst langzaam weer afneemt.
• Denk rationeel: Wanneer je angstig bent, hebben je emoties de neiging om een loopje met je te nemen. Maar emoties zijn niet de waarheid. Procentueel gezien is de kans heel klein dat je opnieuw een dierbare in de bloei van zijn of haar leven zult verliezen. Je hoort nu die ambulance, maar als het goed is zit jouw kind al een half uur op school en had de schoolleiding je echt wel gebeld als het er nog niet was. Je partner is later thuis, maar de kans dat hij wordt opgehouden door een collega die nog even iets wilde bespreken is vele malen groter dan dat er iets ergs gebeurd is.
• Kijk hoe je een klein beetje grip terug kunt krijgen op de situatie: Angst en rouw hebben ook heel veel te maken met het verlies van grip op het leven. Je kunt ook kijken of je die grip op een bepaalde manier een beetje terug kunt pakken. Deel regelmatig met dierbaren hoeveel zij voor je betekenen, zodat je je bij een eventueel onverwacht afscheid niet hoeft af te vragen of de ander wel wist wat hij voor je betekende. En vraag je je af hoe je je financieel moet redden als je partner er niet meer is? Ga er dan eens samen voor zitten en bespreek of dingen goed geregeld zijn, waar je belangrijke documenten kunt vinden en andere dingen die voor jullie belangrijk zijn. Op die manier krijg je in elk geval enige vorm van controle. Niet de vorm van controle die je graag wilt, maar wel de controle dat je bijvoorbeeld weet hoe je dingen kunt regelen mocht het ergste tóch gebeuren. Overigens is het ook zonder angst voor het verlies van een dierbare een goed idee om dit soort dingen jaarlijks even samen door te nemen.
• Zoek hulp: Blijf je ook een jaar na het overlijden van een dierbare veel last houden van angstgevoelens of gaat het jou of je dierbaren belemmeren in de normale gang van zaken? Dan is het verstandig om hulp te zoeken. Neem hiervoor contact op met je huisarts of ga zelf op zoek naar een goede verlies- en rouwtherapeut.

Gebruikte bron:

• Artikel rouwbehandeling.nl: Angst na overlijden dierbare