De troostende kracht van muziek

Muziek heeft een enorme invloed op de mens. Het raakt ons, kan ons met elkaar verbinden, roept herinneringen op, maakt ons vrolijk, kan ons in vervoering brengen. Maar ook als je verdrietig bent kun je veel kracht halen uit muziek. Waarom kan muziek je zo raken als je rouwt? En hoe kun je muziek positief inzetten als je verdrietig bent?

De invloed van muziek op de hersenen

Er is veel onderzoek gedaan naar wat muziek met onze hersenen doet. Daaruit blijkt dat zowel muziek luisteren als het bespelen van een muziekinstrument veel invloed heeft op onze hersenen. Zo zorgt muziek voor extra activiteit in de prefontale cortex, een gedeelte in de hersenen wat de emoties regelt. Het remt de amygdala, een breingebiedje dat verantwoordelijk is voor negatieve emoties, zoals angst. En wanneer je zelf een muziekinstrument bespeelt heeft dit een nog positiever effect op je hersenen, omdat je daarvoor heel veel delen in je hersenen tegelijkertijd gebruikt en je linker- en rechterhersenhelft met elkaar moeten samen werken. Daardoor worden extra verbindingen gelegd, worden delen van je brein versterkt en wordt je brein flexibeler.

De invloed van muziek op het lichaam

Maar muziek heeft niet alleen invloed op ons brein, maar op ons hele lichaam. Probeer maar eens stil te blijven zitten bij een heel vrolijk liedje. Of luister eens bewust naar een verdrietig nummer en je merkt dat dat je ook een stukje van het verdriet voelt. 

Het luisteren naar muziek zorgt ervoor dat er endorfine, oxytocine en dopamine wordt aangemaakt in je lichaam. Deze stofjes regelen het geluksgevoel en kunnen er ook voor zorgen dat je je getroost voelt. Muziek kan ervoor zorgen dat je hartslag lager wordt, je beter slaapt, beter na kunt denken, minder opziet tegen een spannende operatie en het kan zelfs je immuunsysteem verbeteren. Voorwaarde is daarbij wel dat je luistert naar muziek die je zelf mooi vindt. Als je moet luisteren naar muziek die je zelf helemaal niks vindt verdwijnt dit effect of kan het zelfs het tegenovergestelde bereiken en ervoor zorgen dat je gestrest raakt en je bloeddruk en hartslag omhoog schieten. Vooral bij het luisteren van heavy metal is dit effect aangetoond.

Muziek en rouw

Als je verdrietig bent, kan muziek je op veel manieren ondersteunen. Het kan in de eerste plaats herinneringen oproepen aan de mooie dingen die jij en een overleden dierbare samen beleefd hebben. Dat liedje dat jullie onderweg luisterden tijdens die mooie reis. Het concert wat jullie samen bezochten. Of 'jullie' liedje, wat als themesong van jullie relatie diende. Muziek kan je helpen om je dierbare op die manier op een fijne manier te herinneren. Soms door heel bewust het nummer op te zetten, soms ook als je het plotseling hoort terwijl je in de supermarkt loopt.

Daarnaast kan muziek woorden geven aan gevoelens die jij zelf heel moeilijk onder woorden kunt brengen. Een tekst kan precies onder woorden brengen hoe jij je voelt. Of muziek kan je raken tot in je ziel, op een plek waarvan je misschien niet eens wist dat daar verdriet zat.

Ook kan muziek je helpen om je gevoelens te uiten. Sommige mensen vinden het heel moeilijk om bij hun verdriet te komen, maar kunnen moeiteloos in tranen uitbarsten wanneer ze een verdrietig nummer luisteren. Dat kan heel helpend zijn als je voelt dat er van binnen veel verdriet zit, maar je dit moeilijk kunt uiten. Even huilen door gewoon een verdrietig nummer op te zetten kan dan heel erg opluchten.

En muziek kan je ook verbinden met andere mensen, waardoor je je minder eenzaam voelt in jouw verdriet. Als je samen met je gezin ergens aan het eten bent en ineens 'het liedje' van je overleden dierbare door de speakers klinkt, weet je dat je plotseling allemaal bij hetzelfde verdriet zit in je hoofd. Dat kan zorgen voor een blik van verstandhouding of voor het op gang brengen van mooie gesprekken. Of wanneer je allebei geraakt wordt door een prachtig stuk muziek en jullie geen woorden nodig hebben om van elkaar te weten waarom het je raakt.

Gebruik maken van muziek als je verdrietig bent

Omdat muziek inspeelt op emoties en herinneringen en op de werking van je brein en je lichaam, kun je op een goede manier gebruik maken van muziek als je om wat voor reden dan ook rouwt.

Zo kun je 'het liedje' van je overleden dierbare of van jullie samen opzetten op momenten dat je hem of haar mist. Op die manier geef je op een praktische manier vorm aan jouw verlies en rouw.

Tijdens uitvaarten is muziek vaak een gereguleerde manier voor het tonen van emoties. Niemand vindt het raar of zwak als er bij een liedje tijdens een uitvaartdienst gehuild wordt. 

Ook kun je luisteren naar liedjes die woorden of klanken geven aan jouw verdriet. Praten over je verdriet is niet altijd makkelijk. De muziek voor zich laten spreken kan dan erg helpend zijn bij het rouwen.

Ben je erg verdrietig, maar lukt het je niet om te huilen terwijl je dat wel graag zou willen? Zet dan gewoon eens een hartverscheurend nummer op en laat je tranen de vrije loop. Of ben je boos vanwege datgene wat je is overkomen? Zet dan een stevig nummer op en spring er even op los in je woonkamer. Dit lijkt misschien wat kunstmatig omdat je op die manier zelf je tranen of boosheid oproept. Maar het helpt en lucht echt op! Bovendien is het een veilige manier om je emoties even de vrije loop te laten.

Ook kun je op verdrietige momenten luisteren naar nummers met een tekst die je bemoedigt en troost, zodat je voorbij je verdriet kunt kijken en getroost kunt worden. Waarna je bemoedigd weer door kunt gaan.

En soms komt verdriet gewoon heel even niet handig uit. Omdat je je moet concentreren op je werk. Of omdat je kinderen straks uit school komen en je hen even niet wilt confronteren met jouw verdriet. Dan kan het ook helpen om bewust een vrolijk liedje op te zetten. Je zult merken dat dat een positief effect heeft op je gevoelens. Daarbij is het wel verstandig om op een later moment alsnog ruimte te geven voor je verdriet. Omdat verdriet alleen een plekje kan krijgen als je het de ruimte geeft en niet als je het wegstopt. Tijdelijk wegstoppen kan soms goed zijn, maar het langdurig onderdrukken is nooit een goed idee.

Gebruikte bronnen:

* Video Universiteit van Nederland: Wat gebeurt er in je hersenen als je muziek luistert - Erik Schrerder

* Artikel Hersenstichting: Muziek

* Artikel Psychologie Magazine: Waarom muziek goed is voor ons brein