Over mannen en rouw

Mannen en rouw. Het kan een ingewikkelde combinatie zijn. En dat heeft onder andere te maken met het beeld dat we hebben van mannelijkheid. Mannen zijn vaak opgevoed met het idee dat ze geen echte man zijn als ze huilen of hun gevoelens tonen. Een sterke man is een man die geen emoties toont, tenzij bij een sportwedstrijd of bij gerechtvaardigde boosheid. Een sterke man is een man die zorg draagt voor zijn vrouw en kinderen, een goede baan heeft, zelf zijn problemen oplost en geestelijk de verantwoordelijkheid draagt voor zichzelf en zijn gezin. 

Daarnaast heeft het veel te maken met het verschil in hoe mannen en vrouwen omgaan met rouw. De manier waarop een man omgaat met rouw wordt door vrouwen niet altijd even goed begrepen

Maar wat als het noodlot toeslaat? Hoe gaan mannen om met rouw? Waar lopen zij tegenaan? Wat zijn de valkuilen? Waar moeten mannen die rouwen op letten? En hoe kun je er als omstander zijn voor mannen die rouwen?

Algemeen beeld

Even een woord vooraf. Ik ontkom er niet aan om in deze blog een algemeen beeld te schetsen van hoe mannen rouwen en waar zij tegenaan kunnen lopen. Maar iedereen zit anders in elkaar en de algemene rouwende man (of vrouw) bestaat niet. Wel een beeld van hoe de gemiddelde man in een westers land rouwt. Dat betekent dat het best zo kan zijn dat je jezelf of de rouwende man in je omgeving helemaal niet of slechts ten dele herkent in mijn blog. Blijf in dat geval dicht bij jezelf, haal uit de blog waar je wat aan hebt en laat de rest aan je voorbij gaan. 

Mannen rouwen anders

Mannen rouwen vaak anders dan vrouwen. Er zijn grofweg twee manieren van rouwen. De ene noemen we de intuïtieve rouwstijl. Bij deze manier van rouwen ervaar je je gevoel intens, uit je deze ook en heb je sterk de behoefte om je gevoelens en verhaal te delen met anderen. De andere manier van rouwen noemen we de instrumentele rouwstijl. Een instrumentele rouwende ervaart rouw veel meer op het gebied van zijn denken, zet de rouw liever om in actie en wil vaak helemaal niet over zijn gevoel praten. Over het algemeen rouwen mannen vooral instrumenteel en vrouwen vooral intuïtief. 

Vrouwen zijn in hun rouw vaak meer op het verleden en het heden gericht. Het huidige gemis, de verhalen over vroeger, het bekijken van foto-albums, et cetera. Terwijl mannen juist vooruit kijken naar de toekomst. Hoe gaan we dit doen? Welke praktische dingen moeten er gedaan worden? Wat kan ik regelen om ervoor te zorgen dat mijn gezin op de rit blijft?

Daarnaast voelen mannen vaak een grote verantwoordelijkheid voor het gezin of andere betrokkenen. Hij heeft het gevoel dat hij niet in kan storten en zijn emoties niet kan tonen, want hij moet sterk zijn. Bovendien wil hij zijn vrouw niet belasten met zijn gevoelens. Hij is gewend om dingen op te lossen als er een probleem is en een overlijden of ander groot verlies valt niet op te lossen. Hij voelt zich vaak machteloos bij het zien van het verdriet om zich heen en voelt zich geen echte man als hij huilt of zijn emoties toont.

Goed rouwen

Wanneer rouw je nu eigenlijk goed? Wanneer we kijken naar de intuïtieve rouwstijl en de instrumentele rouwstijl zit daar geen goed of fout in. Beide rouwstijlen zijn prima en hebben ook hun eigen valkuilen. Een intuïtieve rouwer loopt het risico dat hij teveel in emoties en het verleden blijft hangen, waardoor er niet gebouwd wordt aan de toekomst. Een instrumentele rouwer loopt het risico dat hij te weinig stilstaat bij zijn emoties en teveel op de toekomst gericht is, waardoor het verleden geen plek krijgt en emoties niet doorleeft worden, maar slechts verstopt. Je rouwt op een goede manier als er in je rouw ruimte is voor je verlies en gemis met alle bijbehorende emoties en voor het opbouwen van een toekomst zonder de persoon die je nu moet missen (of zonder je gezondheid, baan of gedroomde toekomst). Als het je lukt om heen en weer te bewegen tussen ruimte voor verdriet en gemis en het opbouwen van een nieuwe toekomst, dan ben je op een goede manier bezig met je rouw.

Valkuilen voor rouwende mannen

De grootste valkuil voor mannen is dat zij het vaak moeilijk vinden om met heftige emoties om te gaan. Zolang je je emoties weg kan duwen, houd je een gevoel van controle. Maar om te rouwen moet je vroeg of laat (en liever vroeg dan laat) je emoties onder ogen zien. Doe je dat niet, dan kan dat grote gevolgen hebben.

Een man kan vluchten in zijn werk. Op het werk is niets veranderd en dat voelt veilig en vertrouwd. Een man wordt daar meestal niet geconfronteerd met het verlies of met het verdriet van zijn gezinsleden of andere mensen om hem heen. Het enige wat hij daar hoeft te doen is zijn werk goed doen.

Hij kan ook een verslaving ontwikkelen waarmee hij zijn emoties toedekt. Drank, drugs, porno en gokken zorgen er allemaal voor dat de moeilijke emoties voor korte tijd bedekt en verdoofd worden, zodat hij ze niet hoeft te voelen.

Mannen willen uit een stuk zorg hun vrouw vaak niet belasten met hun eigen emoties. Maar dit kan zorgen voor een gevoel van eenzaamheid en voor een stuk verwijdering in de relatie.

En omdat mannen minder makkelijk praten en het moeilijk vinden om met heftige emoties om te gaan, ervaren ze ook minder troost van hun sociale omgeving en lopen ze meer risico op het ontwikkelen van een depressie en zelfs suïcidale gedachten.

Tips voor rouwende mannen

1. Verdiep je in hoe rouw werkt: Lees boeken, luister podcasts, lees blogs. Waarin herken je jezelf en waarin ook niet? Als je weet hoe rouw voor jou werkt, weet je ook beter hoe je ermee om kunt gaan.
2. Sta jezelf toe te voelen: Jouw emoties mogen er zijn en maken van jou geen zwak persoon. Het is logisch dat je in deze omstandigheden boos, verdrietig, wanhopig, machteloos en/of bang bent. Dat zijn we allemaal.
3. Realiseer je dat goed omgaan met je emoties juist een teken van kracht is: Wanneer je goed om kunt gaan met je emoties, deze durft te uiten en durft te ontdekken wat jou helpt om deze emoties een plek te geven, maakt dit van jou een heel krachtig persoon en ben je een prachtig voorbeeld voor andere mannen in je omgeving en voor je eventuele kinderen.
4. Praat erover: Praten is eng. Vindt de ander jou niet raar, zwak, een mietje? Maar juist praten lucht op, helpt je de boel op een rijtje te zetten, helpt je om je gevoel een plek te geven, helpt je om je gevoel uit jouw donkerste hoeken in de openbaarheid te krijgen zodat ze niet langer een gevaar vormen. Vind je het moeilijk om met je vrouw te praten? Praat dan met een vriend die je vertrouwt. Je zou ook kunnen overwegen om een mannengroep te starten waarin jullie naast leuke dingen doen en een biertje pakken in de kroeg ook regelmatig praten over wat jullie echt bezighoudt (en daarmee heb ik het niet over de laatste voetbalwedstrijd tussen Ajax en PSV).
5. Zoek een uitlaatklep: Praten helpt, maar als jij een man van de actie bent, ga dan ook vooral over tot actie. Ga sporten, zet een stichting op, ga op mannen-weekend, hak een boom om. Sporten en stevig fysiek bezig zijn helpt ook nog eens met het verminderen van stresshormonen.
6. Werk aan je huwelijk: Hou je huwelijk in de gaten. Dikke kans dat jij anders rouwt dan je vrouw. Dat hoeft geen probleem te zijn, mits je daar oog voor hebt en elkaar de ruimte geeft. Meer lezen? Ik schreef er eerder deze blog over.
7. Ken je valkuilen: Weet je waar jouw valkuilen liggen? Breng die in kaart en doe er wat aan. Heb je de neiging om een drankje teveel te drinken om je gevoel te verdoven? Leg jezelf dan strikte regels op met betrekking tot alcoholgebruik en vraag een vriend of hij je hierbij wil helpen. Heb je de neiging om je te verstoppen onder je werk zodat je het verdriet thuis niet onder ogen hoeft te komen? Gooi het open richting je vrouw of leidinggevende en onderneem hier bewust actie op. Krijg je gevoelens van lusteloosheid of eenzaamheid? Zoek dan hulp.
8. Bij suïcidale gedachten: Kamp je met zelfmoordgedachten? Bespreek dit met iemand uit je omgeving of met je huisarts. Worden deze gevoelens sterker of heb je al concrete plannen gemaakt? Neem dan direct contact op met zelfmoordpreventie! Dit kan op deze website of door te bellen met 0800-0113.
9. Zoek hulp: Heb je het gevoel dat je niet verder komt met je rouw? Ontwikkel je ongezonde patronen? Loopt het niet lekker in je huwelijk? Zoek dan hulp! Dit kan door te gaan praten met vrienden die je vertrouwt of met je wijkouderling of predikant. Heb je die niet, vind je dit moeilijk of helpt dat niet genoeg? Bespreek het dan met je huisarts.
10. Betrek God erbij: In alles wat jij meemaakt is er Eén die jou door en door kent en die in alles bij jou is. Vertel alles wat je dwarszit aan God, huil bij Hem uit, zeg Hem dat je boos bent, dat je dingen niet snapt, dat je bang bent. Hij wil jou ook hier doorheen helpen.

Tips voor mensen met een rouwende man in hun omgeving

1. Verdiep je in hoe rouw werkt: Wanneer jij kennis hebt over rouw en over het verschil tussen mannen en vrouwen hierin zal dit je helpen om er beter te kunnen zijn voor de rouwende man in jouw omgeving.
2. Wees gastvrij: Zet de deur wagenwijd open voor een rouwende man. Maak hem duidelijk dat hij altijd welkom is. Luister zonder oordeel. Maak tijd vrij om samen te gaan sporten. Schrik niet van de emoties van een rouwende man, ook niet als dit boosheid is. Kleine waarschuwing hierbij: het is niet verstandig om als getrouwde vrouw klaar te staan voor een andere rouwende man dan je eigen man of om als alleenstaande vrouw klaar te staan voor een getrouwde rouwende man. Ben je een getrouwde vrouw? Wees dan als echtpaar gastvrij richting een rouwende man en geef de mannen ook tijd samen om te kunnen praten of om samen activiteiten te ondernemen zonder jou.
3. Realiseer je dat het tonen van emoties juist een teken van kracht is: Een man moet vaak over een enorme drempel heen om zijn emoties te tonen. Dat hij dit doet is echt een enorm teken van kracht en een prachtig teken van het vertrouwen dat de betreffende persoon in jou heeft.
4. Praat erover: Geef mannen de ruimte om te praten over hun emoties, stel vragen over hoe de situatie nou voor hem is, wat het met hem doet, wat hij lastig vindt en wat juist mooi. Organiseer als je een man bent eventueel een bijeenkomst met andere mannen en praat als mannen samen over wat jullie bezig houdt. En luister. Vul niet in, maar luister, luister, luister. 
5. Help bij het vinden van een uitlaatklep: Zie je dat iemand vastloopt? Help dan bij het vinden van een uitlaatklep. Stel voor om samen een middag te gaan fietsen, samen een boom om te hakken, samen een ruimte in het huis op te knappen. Het kan helpen bij het verminderen van stresshormonen en een opening bieden voor het vertellen van zijn verhaal.
6. Heb oog voor het huwelijk: Ben je een vrouw van een rouwende man? Realiseer je dan dat mannen anders rouwen dan vrouwen en lees bijvoorbeeld deze blog die ik schreef over hoe mannen en vrouwen verschillen in hun rouw. Ben je een omstander en zie je problemen ontstaan in een huwelijk? Wees dan niet bang om aan te geven wat jij meent te zien. Sta open voor het verhaal van de ander, biedt hulp aan, wees een luisterend oor en verwijs eventueel door naar een huisarts of professional.
7. Heb oog voor de valkuilen: Geef het voorzichtig bij de ander aan als je ziet dat die vastloopt in zijn rouw, als je ongezonde patronen ziet ontstaan of als je meent te zien dat iemand eenzaam is of somber. Dit kan een opening zijn voor een goed gesprek, kan ook de ogen van de ander openen en je geeft er in elk geval mee aan dat de ander altijd welkom is bij jou.
8. Bij angst voor suïcide: Wees niet bang om te vragen of iemand weleens aan zelfmoord heeft gedacht. Uit onderzoek blijkt dat je iemand hiermee niet op ideeën brengt die hij eerder nog niet had. Vaak is het een hele opluchting voor mensen als ze erover kunnen praten. Worstelt iemand hier daadwerkelijk mee? Vraag dan hoe concreet de gedachten zijn. Denkt iemand er weleens aan of heeft iemand ook al een uitgedacht plan over het hoe en wanneer? Spoor iemand in het eerste geval aan om hulp te zoeken en houd een vinger aan de pols. Neem in het tweede geval onmiddellijk contact op met 113 zelfmoordpreventie via hun website of door te bellen met 0800-0113. Is de nood echt acuut? Bel dan 112.
9. Spoor aan om hulp te zoeken: Zie je dat iemand vastloopt? Wees dan een goede vriend. Stel je huis en hart open, stel vragen en luister. Is dat niet genoeg? Spoor iemand dan aan om hulp te zoeken en help hier eventueel bij.
10. Betrek God erbij: Breng de rouwende man in jouw omgeving trouw bij God. Bid voor hem, vraag om troost, leiding en kracht. Bid of God door jou heen wil werken en jou wijsheid wil geven in hoe je een goede vriend kunt zijn voor deze man in nood.

Gebruikte bronnen:

• Boek: Als de man verliest - Tim Overdiek & Wim van Lent
• Boek: Helpen bij verlies en verdriet - Manu Keirse