Bang voor de toekomst

Wie ziek wordt of een handicap krijgt, maakt zich al snel zorgen. Wat als dit nooit overgaat? Wat als het erger wordt? Wat als het terugkomt? Welke gevolgen heeft deze ziekte of handicap voor mijn relatie of mijn gezin? Kan ik wel blijven werken? Moet ik aanpassingen doen aan mijn huis? En de moeilijkste: wat als ik dit niet overleef? Die zorgen zijn reëel. Je bent niet (langer) gezond en hebt niet langer een lichaam wat functioneert zoals het zal moeten. Dus je zult voor de nodige uitdagingen komen te staan. Maar zorgen lossen niets op voor morgen en maken vandaag alleen maar onnodig moeilijk. Hoe kun je goed omgaan met je vragen en angst? Hoe omzeil je de valkuilen? En wat helpt wel? Ik geef je tien tips.

1. Bespreek je zorgen met je arts en lees je in

Het is goed om je toekomst met je arts te bespreken. Zijn er dingen waar je rekening mee moet houden? Zouden aanpassingen in bijvoorbeeld je dieet kunnen helpen? Wat kun je verwachten voor de toekomst? En zijn er nog behandelmogelijkheden? Artsen zullen niet op al je vragen een duidelijk antwoord kunnen geven. Een ziekte openbaart zich bij iedereen op een andere manier en verloopt ook bij iedereen anders. Daarom zal een arts altijd een algemeen antwoord geven, omdat ook jouw arts niet precies weet hoe het jou zal vergaan. Maar hij of zij zal je wellicht wel gerust kunnen stellen op een aantal vlakken en je alvast voor kunnen bereiden op dingen die waarschijnlijk nog in het verschiet liggen.

Een arts heeft meestal maar kort de tijd om jou te woord te staan. Dat is voor jou als patiënt niet altijd fijn, maar bedenk dat artsen onder grote werkdruk staan. Het kan helpen als je je voor een bezoek aan de arts inleest in jouw situatie en aan de hand daarvan ook vragen opstelt voor jouw bezoek aan de arts. Ook kan het inlezen ervoor zorgen dat je een beter plan op kunt stellen voor jouw toekomst of dat je andere behandelmogelijkheden ontdekt waar jouw arts nog niet aan gedacht had. Zorg er hierbij wel altijd voor dat je betrouwbare websites bezoekt zoals websites van ziekenhuizen of bijvoorbeeld thuisarts.nl. Fora zijn zelden een goed idee om te bezoeken als je worstelt met je gezondheid en op zoek bent naar geruststellende antwoorden. Over het algemeen ga je volgens die fora al dood aan een ontstoken teen en worden adviezen gegeven door leken en niet door professionals.

Kleine kanttekening bij deze tip is wel dat sommige mensen juist meer gaan piekeren als ze goed geïnformeerd zijn. Hou jezelf in de gaten. Merk je dat je juist onrustiger wordt van veel kennis rondom jouw gezondheid? Hanteer dan gewoon de methode 'struisvogelpolitiek'. Kop in het zand en zo goed mogelijk doorgaan met het leven. Zelf ben ik team 'struisvogelpolitiek'. Er is werkelijk geen enkel positief bericht te vinden op internet over mijn ziekte en het toekomstbeeld wat mijn artsen schetsen is ook nogal zwart (als in: leef jij nog? Da's niet normaal!). Daarnaast zijn er weinig behandelmogelijkheden. Ik merk dat ik daar heel verdrietig van word en over ga piekeren. Dus leef ik liever gewoon mijn leventje zoals het mij binnen mijn grenzen lukt, in plaats van dat ik me zorgen loop te maken over wat me in de toekomst mogelijk nog allemaal boven het hoofd hangt en vermijd ik zoveel mogelijk alle info die ook maar iets met hart- en longziekten te maken heeft.

2. Pak je gevoel van controle terug

Wie ziek wordt, verliest voor zijn gevoel de controle over het leven. En dat maakt heel onrustig en kan er ook voor zorgen dat je bang wordt. Je zult de controle over je leven nooit helemaal terugkrijgen (en hebt die controle eigenlijk ook nooit gehad ;-), maar je kunt wel voor een deel de controle terugpakken door een actieplan te maken. Ga voor jezelf na: wat kun jij doen om je leven nu zo goed mogelijk in te richten? Wat heb je daarvoor nodig? En regel die dingen die je kunt regelen. Heb je het nodig dat iemand anders de kinderen van school haalt? Zou het fijn zijn als er twee keer in de week voor je gekookt wordt? Regel die dingen! Hulp vragen is moeilijk, maar wel een teken van kracht. Juist door hulp te vragen, hou jij het langer vol en kun je langer zo zelfstandig mogelijk blijven. Onthoud dat je dierbaren met lege handen aan de zijlijn staan. Door hen wat te doen te geven, geef je hen het gevoel dat ze je een heel klein beetje kunnen helpen in het ondersteunen van jou (en eventueel jouw gezin). Door om hulp te vragen, help je hen dus eigenlijk ook!

Hou je van schema's omdat ze je overzicht geven? Maak dan schema's van wanneer je welke medicijnen moet slikken, overzichten van artsenbezoeken en hou eventueel ook een dagboek bij waarin je bijhoudt wanneer je je goed voelde en wanneer niet. Wellicht kun je patronen ontdekken en daar je voordeel mee doen.

3. Pas aan wat je aan kunt passen

Het aanvragen van een rolstoel, aanpassingen doen in je huis, een uitkering aanvragen omdat werken niet meer gaat. Het zijn bijzonder moeilijke dingen. Voor je gevoel geef je toe aan je ziekte of handicap en dat voelt als falen of het staken van de strijd. Realiseer je dat je, juist door het aanvragen van die voorzieningen of het doen van aanpassingen, jezelf meer ruimte geeft om die dingen te doen waar je energie uit haalt. En dat niet alleen: die voorzieningen zijn er zodat ze jou energie schelen. Die energie kun je steken in je gezin, je (vrijwilligers)werk of je vrienden. Allemaal dingen die veel belangrijker zijn dan het koppig blijven volhouden dat je ook wel zonder die voorzieningen kunt. Wie geen voorziening aanvraagt terwijl hij die eigenlijk wel nodig heeft, berooft niet alleen zichzelf, maar ook zijn of haar dierbaren van een stukje verlichting in de situatie.

Is geld voor aanpassingen een probleem? Aanpassingen hoeven niet persé duur te zijn. Veel dingen zijn ook op een eenvoudige manier op te lossen. Wees creatief! Er zijn vaak oplossingen te bedenken om dat waar jij tegenaan loopt een beetje makkelijker te maken. En vind je veel aanpassingen een ontsiering voor je huis (waar ik het volledig mee eens ben!)? Zorg er dan voor dat ze óf er wel leuk en gezellig uit komen te zien (ik heb jarenlang een knalroze bel op mijn rolstoel gehad en toen ik een poosje op krukken moest lopen heb ik die opgefleurd met washi-tape) óf dat het niemand opvalt dat iets stiekem een aanpassing is.

Kom je zelf niet tot een oplossing? Dan kan een ergotherapeut je helpen ontdekken hoe je de dagelijkse dingen wat makkelijker kunt maken voor jezelf.

4. Deel je zorgen met je dierbaren

Veel zieken of gehandicapten willen hun omgeving niet belasten met hun eigen hersenspinsels. Maar gedeelde smart is...? Juist! Bovendien: wie worstelt met pijn of vermoeidheid is daar veel energie aan kwijt, waardoor gedachten niet altijd meer even zonnig en helder zijn. Dat is heel normaal. Door je energiegebrek is het nou eenmaal wat lastiger om de dingen objectief en positief te blijven bekijken. Je omgeving kan je helpen om je gedachten op een rijtje te zetten of om de boel weer in een wat beter perspectief te zien.

5. Richt je leven op een zo prettig mogelijke manier in en vermijd energievreters

Je bent heel veel tijd en energie kwijt aan je ziekte of handicap. En wie minder energie heeft, piekert sneller en is sneller bang. Om het vol te kunnen houden is het belangrijk je onnodige energievreters zoveel mogelijk vermijd en dat je je omgeving op een voor jou prettige manier inricht. Ga eens kritisch naar je eigen leven kijken. Waar ben je onnodige energie aan kwijt? Waar doe je energie van op? Waar word je blij van?

Verlies je energie aan verjaardagen? Ga daar dan gewoon  niet meer naartoe! Iedereen begrijpt waarom (en zo niet...dan moet je misschien eens het gesprek aangaan met de persoon in kwestie). Heb je warmte nodig om je prettig te voelen? Zorg dan voor fijne dekens op de bank waar je je in kunt wikkelen.  Word je blij van een strand- of boswandeling? Plan daar dan ruimte voor in! Hou je ervan om creatief bezig te zijn? Schaf daar dan materiaal voor aan en ga lekker aan de slag.

6. Rouw om het verlies van je gezondheid

Wie ziek wordt of een handicap krijgt, rouwt om het verlies van gezondheid. Je moet afscheid nemen van een gezond lichaam, van de carrière die je voor ogen had, van de droom om nog te reizen en misschien zelfs van de droom voor een relatie of gezin. Dat is heel verdrietig. Gun jezelf dat verdriet. Het mag er zijn. Het is reëel. En deze gevoelens moeten doorleefd worden als je op een goede manier door wilt gaan. Kijk niet raar op als je ook op emoties stuit als boosheid, machteloosheid, lusteloosheid, angst of schuldgevoelens. Ook die horen bij rouw. Wil je meer lezen over rouw rondom je gezondheid? Ik schreef er eerder al een blog over. Die vind je hier.

6. Leid jezelf af

Er zijn ook momenten dat het beter is om jezelf af te leiden. Piekeren lost niks op en maakt de kluwen van je gedachten in je hoofd over het algemeen alleen maar donkerder en meer in de war. Als je hebt aangepakt wat je aan kunt pakken en regelmatig de tijd neemt om te rouwen, is het goed om jezelf gewoon af te leiden als je begint te piekeren. Vooral 's avonds en 's nachts zijn beruchte piekermomenten. Realiseer je dat in het donker alles in je hoofd er ook veel donkerder uitziet en dat je er morgenochtend vast al een stuk milder over denkt. Vooral in bed is afleiding zoeken soms lastig. Ga er even uit als het nodig is, pak er een boek bij, ga bidden als dat lukt (en voel je niet schuldig als dat niet lukt!) of ga onzinnige dingen doen als alfabetjes bedenken in bijvoorbeeld fruit of steden (als in: de a is van appel, de b van banaan, de c van citroen). Je leidt je hersenen dan af van het gepieker.

7. Staak de strijd

Mensen die ziek zijn of een handicap krijgen zijn vaak enorme strijders. Ze willen laten zien dat zij de statistieken wel even zullen verslaan. Dat ze vooral heel veel nog wél kunnen. Dat ze dapper zijn en niet zeuren. Vaak wordt daar heel lovend over gesproken en het is ook een prestatie van formaat. Maar strijden kost heel veel energie. En als je minder energie hebt ga je sneller piekeren. Wellicht kun je je energie beter aan andere dingen besteden dan aan steeds maar blijven vechten. Tijd met je dierbaren bijvoorbeeld. Of het waarmaken van de droom die je altijd had. Dat levert positieve energie op en zorgt ervoor dat je minder piekert. Het is vaak verstandiger om wat minder te strijden en wat beter om te leren gaan met je grenzen. Dan hou je het langer vol, kun je meer genieten van dingen en pieker je minder.

8. Zoek hulp

Ziek zijn is heel, heel hard werken! En dat is een probleem. Want wie ziek is, heeft vaak ook veel minder energie en loopt sneller tegen zowel fysieke als psychische grenzen aan. Dat is geen falen. Dat is logisch! Schroom dan ook niet om hulp te zoeken. Op zowel fysiek als psychisch gebied. Neem vrienden in vertrouwen. Word lid van een lotgenotengroep. Ga in gesprek met je huisarts. Kijk samen met een ergotherapeut of diëtist waar nog winst valt te behalen voor jou. Alles wat jou uiteindelijk vooruit helpt en ervoor zorgt dat jij je minder zorgen maakt.

9. Bespreek het onbespreekbare

Bij angst voor de toekomst komt voor zieken vaak ook een stukje angst voor de dood om de hoek kijken. Dat is heel begrijpelijk. Meestal kun je niet beïnvloeden of je wel of niet dood gaat. Maar het bespreekbaar maken van dit onderwerp kan je een gevoel van controle teruggeven. Hoever wil je gaan wat betreft behandelingen? Wil je misschien een niet-reanimeren-verklaring opstellen? Ga je voor tijd van leven of kwaliteit van leven? Heb je alles uitgesproken met je dierbaren of zijn er nog dingen die opgelost moeten worden? Heb je een testament? En wensen voor een uitvaart? Dit soort gesprekken kunnen heel moeilijk en verdrietig zijn, maar kunnen ook een stuk rust brengen.

10. Bid of laat voor je bidden

Angst voor de toekomst is zo begrijpelijk als je worstelt met je gezondheid! Maar er is er Eén die precies weet hoe jouw toekomst eruit ziet en aan Wie jij alles mag vertellen wat je dwars zit. Je mag al je zorgen, boosheid en angst bij God neerleggen. Hij belooft niet dat alles goed zal komen op de manier waarop jij dat graag ziet. Hij belooft wel dat Hij in dit alles bij je is en voor je zal zorgen.

Ben je te moe, in de war, boos of lamgeslagen om zelf te bidden? Heel begrijpelijk! Vraag dan aan anderen of zij voor jou willen bidden.

Meer tips tegen piekeren? Ik schreef er eerder al een blog over. Die vind je hier.