Wie (chronisch) ziek is herkent opmerkingen als deze vaak maar al te goed:
'Mijn tante had dezelfde ziekte als jij. Ze heeft een paar maanden vermalen perzikpitten door haar yoghurt gedaan en daardoor is ze genezen.'
'Binnenkort is er een gebedsgenezingsdienst. Moet je daar niet eens naartoe?'
'Ach...we zijn allemaal wel eens moe.'
'Ik vind het toch jammer dat je niet op mijn verjaardag komt.'
Misschien heb je deze opmerkingen niet precies in deze bewoordingen gehoord, maar wel een variant hierop. Wie ziek is krijgt regelmatig te maken met de goedbedoelde adviezen of mening van een ander. En dat is niet altijd eenvoudig. Hoe ga je daar goed mee om?
Waarom het soms pijnlijk is
Hoe goed bedoeld ook, veel van dit soort opmerkingen voelen vaak toch als een verkapt of minder verkapt verwijt aan jouw adres. Dat jij niet genezen bent ligt toch op zijn minst ook deels aan jou. Had je die onwaarschijnlijke remedies maar uit moeten proberen of had je maar (vaker) naar een gebedsgenezingsdienst moeten gaan. Dat je sommige activiteiten niet bij kan wonen vanwege je gezondheid? Tja...moet je maar beter plannen. En dat je moe bent? Ach...iedereen is wel eens moe. Met andere woorden: zeur niet.
Juist dit soort vooronderstellingen maken dat een opmerking van een ander pijnlijk voor jou kan zijn. Want jij probeert er juist alles aan te doen om je zo goed mogelijk te voelen en zoveel mogelijk activiteiten bij te wonen. Dat doe je misschien niet altijd op de manier zoals een ander dat zou doen, maar wel op de manier die jij op dit moment voor elkaar krijgt. En terwijl jij zo ontzettend je best doet, doe je dat in de ogen van de ander blijkbaar nog niet genoeg.
Zie het hart achter de opmerking
Het is goed om je te realiseren dat veel mensen het lastig vinden om met ziekte of een zieke om te gaan. Daardoor worden ze soms onhandig in de dingen die ze zeggen. Dat bedoelen ze niet verkeerd. Al kan het wel heel verkeerd vallen bij jou. Daarnaast is het goed om te kijken naar het verlangen wat achter zo'n opmerking schuil gaat. Als iemand aangeeft er moeite mee te hebben dat jij niet bij een activiteit aanwezig bent, betekent dat vaak dat ze het gewoon leuk of fijn zouden vinden als je erbij zou zijn. Wanneer iemand een vrij onwaarschijnlijk geneesmiddel aanbeveelt, zit daarachter het verlangen van die persoon dat jij ook geneest. Wanneer iemand je aanraadt om naar een gebedsgenezingsdienst te gaan, heeft hij een prachtig geloof in Gods genezende kracht en gunt hij dat jou ook.
Het kan helpen om bij jezelf na te gaan welk verlangen er achter een bepaalde opmerking zit. Daardoor is het makkelijker om een opmerking naast je neer te leggen en juist de liefde en/of zorg van de ander voor jou te zien.
Wat ook kan helpen, is om te kijken naar het karakter van iemand. Sommige mensen zijn nou eenmaal wat horkeriger in het verwoorden van dingen dan anderen. Ze bedoelen het niet vervelend, maar zitten nou eenmaal zo in elkaar dat ze dingen wat minder subtiel verwoorden. Je kunt hen niet veranderen, je kunt er wel voor kiezen om hun opmerkingen minder persoonlijk te nemen.
Van je af laten glijden
Soms is het het beste om ervoor te kiezen een bepaalde opmerking van je af te laten glijden. Mensen bedoelen het niet zo verkeerd. Of ze bedoelen het wél verkeerd, maar jouw energie is kostbaar en het is de vraag of je dat moet gaan besteden aan een discussie met desbetreffende persoon. Die discussie ga je waarschijnlijk toch niet winnen en het levert jou alleen maar extra frustratie en een energielek op. Dat is de moeite niet waard.
Maar zo'n opmerking van je af laten glijden is makkelijker gezegd dan gedaan. Sommige opmerkingen kunnen je nog jaren dwars zitten als je niet uitkijkt. Hoe kun je dat op een goede manier doen?
Praat erover met mensen die jou goed kennen en het beste met je voorhebben. Zit er iets in de opmerking van de ander wat hout snijdt? Of vindt je vriendin/man/coach/arts ook dat je het van je af kunt laten glijden en gewoon door mag gaan zoals je altijd al deed? Vaak helpt het luchten van je hart om de scherpe randjes van een opmerking af te halen. Het helpt ook als een dierbare je zegt dat hij dit ook een stomme opmerking vindt. En vaak kan iemand je ook helpen om te zien welk verlangen er achter de opmerking van een ander zit.
Daarnaast kun je, als je christen bent, een opmerking ook bij God neerleggen. Zeg Hem dat deze opmerking je pijn heeft gedaan. Vraag Hem of Hij je wijsheid wil geven in het omgaan met deze opmerking, of Hij in jouw pijn wil komen en of Hij je wil laten zien hoe Hij naar jouw situatie kijkt. En als het nodig is, probeer de persoon in kwestie dan ook te vergeven.
Het gesprek aangaan
Zit een opmerking je echt heel erg dwars? Dan kan het ook goed zijn om het gesprek aan te gaan. Het gepieker over de opmerking kost jou tenslotte ook veel energie. Hoe je zo'n gesprek aangaat? Vaak is een open vraag het beste. 'Een aantal weken geleden zei je dit tegen mij. Ik merk dat ik daar last van heb. Zou je me eens uit kunnen leggen wat je daar precies mee bedoelt?'. Leg in het vervolg van het gesprek ook uit waarom je ergens last van hebt. Dat het voor jou voelt alsof de ander jou verwijt dat jij ziek bent, omdat je niet precies doet wat hij of zij zegt. Dat het op jou overkomt alsof de ander jou verwijt dat je je energie niet goed beheert, terwijl jij alle zeilen bij moet zetten om überhaupt enigszins normaal te functioneren. Vaak zul je er in zo'n gesprek achter komen dat een ander het zo kwaad niet bedoelde en iets alleen uit onhandig verwoord verlangen heeft gezegd. Hou het in de feedback bij jezelf en kom niet met verwijten. 'Als jij ... zegt, dan voel ik mij.../dan doet dat...met mij en daar heb ik last van.'
Grenzen
Regelmatig gaan opmerkingen die verkeerd vallen ook over de manier waarop je met jouw grenzen omgaat. Mensen begrijpen niet waarom je het één niet kunt en het ander wel doet. Ze begrijpen niet waarom jij niet meedoet aan een activiteit terwijl Truus, die precies dezelfde ziekte heeft als jij, wél mee doet. Maar iedereen is anders. We hebben allemaal een ander karakter, een ander verleden, andere omstandigheden en een andere belastbaarheid. Daarom kun je zelfs mensen die dezelfde ziekte hebben niet met elkaar vergelijken. Alleen jij weet hoe je je voelt en alleen jij kunt bepalen waar jouw grenzen liggen. Waar je wel en niet aan mee doet. En de ene keer kun je nou eenmaal meer dan de andere keer. Dat is heel normaal. Waar jouw grenzen liggen weet alleen jij (of je doet in elk geval een dappere poging daartoe :-). Dat kan en mag een ander niet voor jou bepalen.
Het probleem met lijden
Mensen kunnen moeilijk omgaan met lijden. We zoeken meestal naar een reden of oplossing voor lijden in het algemeen of ziekte in het bijzonder. Dat er vaak helemaal geen oorzaak of oplossing voor het lijden te benoemen is, is voor veel mensen lastig. Want dat betekent dat het hen ook zomaar kan overkomen. Dat we geen grip op het leven hebben. Dat er niet altijd een oplossing is voor verdrietige situaties. Dat voelt heel ongemakkelijk. Door een oplossing voor jouw situatie aan te dragen, hebben mensen het probleem van het lijden voor henzelf weer behapbaar gemaakt. Ze hebben een reden voor jouw lijden gevonden en daardoor kunnen ze het voor zichzelf verklaren. Psychologisch gezien is het heel logisch dat mensen dat doen, maar voor jou is het op zijn minst vervelend.
Door de psychologie erachter te benoemen, hoop ik dat het voor jou beter te begrijpen is waarom mensen zulke opmerkingen maken. Uit onhandigheid met de situatie, uit een verlangen voor jou, omdat ze hebben gezien dat een bepaalde remedie bij een ander écht werkte of om het lijden voor zichzelf weer behapbaar te maken. En ik hoop daarmee een beetje de angel uit jouw pijn en frustratie gehaald te hebben.
Reactie plaatsen
Reacties