Ziekte en eenzaamheid

Wanneer je ziek bent of chronische pijn hebt kan dat een gevoel van eenzaamheid met zich meebrengen. Je kunt nog zoveel lieve mensen om je heen hebben die er in alles voor je willen zijn, maar uiteindelijk ben jij de enige die weet hoe jij je voelt. Anderen kunnen precies dezelfde ziekte hebben als jij, maar omdat een ziekte zich bij iedereen anders uit en omdat iedereen anders in elkaar zit ben jij de enige die echt weet hoe het voor jou is om deze ziekte te hebben. Je hebt veel rust nodig die je noodgedwongen vaak alleen doorbrengt. Je trekt je terug uit het leven van alledag, terwijl de wereld om je heen door raast. Je kunt je een buitenstaander gaan voelen. Je staat langs de zijlijn, terwijl de mensen om je heen doorgaan. En ziek zijn doe je vooral thuis. Wanneer je je onder de mensen begeeft laat je het beste van jezelf zien, waardoor je omgeving vaak een beter beeld van je heeft dan hoe je je echt voelt. Daardoor kunnen zij teveel van je verwachten. Jij bent degene die zich door de moeilijke nachten heen moet worstelen. Jij bent degene die zich bij ieder pijntje af moet vragen of het verstandig is om een arts te raadplegen. En jij bent degene die zich onbegrepen, eenzaam en alleen kan voelen.

Wat is eenzaamheid?

Hoe vervelend het ook kan zijn, iedereen voelt zich wel eens alleen. Er is geen tweede 'jij', dus er zullen altijd momenten blijven waarop je je onbegrepen of niet gezien voelt. Ook wanneer je gezondheid prima in orde is. Dat hoeft niet persé een probleem te zijn. Deze gevoelens kunnen je aansporen om na te denken over het leven en dingen te veranderen. Om op zoek te gaan naar de zin van het leven en waarom je de dingen doet die je doet. Ook kunnen ze ervoor zorgen dat je je gevoelens en gedachten gaat delen met de mensen om je heen of dat je het gezelschap van anderen op gaat zoeken.

Maar eenzaamheid is iets anders dan je alleen voelen, al kan het wel samenvallen. Wanneer je je eenzaam voelt, voel je je niet verbonden met mensen. Eenzaamheid raakt je tot het diepst van je kern. Je voelt je leeg, verdrietig en/of bang. Eenzaamheid is vooral een probleem wanneer het je ongelukkig maakt of je belemmert in je functioneren.

Gezondheidsklachten en het hebben van lichamelijke of psychische beperkingen vormen helaas een risico voor eenzaamheid. Door je beperkte gezondheid kun je er minder makkelijk op uit en heb je noodgedwongen minder contact met andere mensen. Ook zien de mensen om je heen je vaak alleen op je goede momenten, waardoor zij teveel van je kunnen verwachten en jij je onbegrepen kunt voelen. 

Niemand kan voor jou bepalen of je wel of niet eenzaam bent. Dat weet alleen jij. Het is iets wat alleen jij voelt en ervaart. Het maakt daarbij niet uit hoeveel mensen je om je heen hebt. Ook binnen een groep mensen of binnen een huwelijk kun je je eenzaam voelen. Neem jezelf dus serieus wanneer jij je eenzaam voelt.

Wat kun je doen tegen eenzaamheid?

Eenzaamheid tegengaan is maatwerk. Wat voor de één werkt, kan voor de ander juist helemaal niet werken. Ik geef je een paar tips over wat je kunt doen tegen eenzaamheid, maar alleen jij kunt uitvinden of ze ook voor jou werken. Vaak is het ook een combinatie van dingen die het beste resultaat opleveren. Ga dus vooral aan de slag met de tips die ik je geef (of die anderen je geven) en ontdek wat voor jou wel en niet werkt. Want des te beter jij jezelf leert kennen, des te beter je ook je gevoel van eenzaamheid aan kunt pakken.

Tips tegen eenzaamheid

• Accepteer dat je je eenzaam voelt: Het aanpakken van eenzaamheid begint vaak bij het accepteren van het feit dat je je eenzaam voelt. Ertegen vechten heeft geen nut. Daarmee neem je jezelf niet serieus en ontneem je jezelf de kans om er iets tegen te doen. Jouw gevoelens mogen er zijn. Het is oké. Jij bent oké.
• Praat erover: Zoek iemand op die goed kan luisteren en praat erover. Wanneer iemand oprecht naar je luistert, geeft dat een gevoel van verbinding. Dat zal een positieve invloed hebben op je gevoelens van eenzaamheid.
• Lotgenotencontact: Hoewel jij als enige weet hoe het voor jou is om ziek te zijn, zijn er vaak wel veel meer mensen die met dezelfde ziekte of klachten te kampen hebben. Lotgenotencontact kan daarom helpend zijn. Het laat je zien dat je niet alleen bent, dat jouw klachten niet gek zijn en geeft je handvatten voor hoe je nu verder moet.
• Zoek naar alternatieve manieren van contact: Mensen die ziek zijn of pijnklachten hebben, brengen vaak noodgedwongen heel veel tijd alleen door omdat ze geen energie hebben voor contact met andere mensen. Maar gelukkig zijn er heel veel verschillende manieren om contact te hebben met mensen. Misschien is een middag samen iets leuks doen niet mogelijk, maar een uurtje samen buiten op een bankje in de zon doorbrengen wél. En contact kan ook op heel veel andere manieren, die minder energie kosten of op jouw tijd kunnen. Stuur eens een brief of kaartje, een berichtje via Whatsapp, leg contact via sociale media of ga facetimen. En laat daarbij je hart spreken, zodat het niet bij oppervlakkig contact blijft.
• Bespreek je klachten met je behandelend arts: Het is ook goed om je gevoelens te bespreken met je arts. Zij kunnen naar je luisteren, je handvatten geven en indien nodig doorverwijzen.
• Wees open: Soms zijn chronisch zieken geneigd om niet over hun eenzaamheid te praten, omdat ze zich al zo vaak onbegrepen hebben gevoeld. Maar een ander kan er niet voor jou zijn als jij niet vertelt wat er aan de hand is. Het is daarom belangrijk dat je open bent over wat je voelt.
• Doe iets terug voor een ander: Verbinding vind je vaak wanneer je van betekenis kunt zijn voor een ander. En ook wanneer je ziek bent, kun je nog altijd iets voor een ander doen. Voor de één is dat niet meer dan een gebed of belangstellend appje richting iemand anders waarvan je weet dat die het moeilijk heeft. Maar je kunt ook kijken naar de dingen die jij wél kunt en waarin je nog altijd iets kunt betekenen voor de ander. Een extra maaltijd koken voor een zieke buurvrouw op een dag dat je je goed voelt, de huisdieren van anderen verzorgen op het moment dat ze op vakantie zijn, een vriendelijk 'hallo' richting iemand anders in de wachtkamer van je arts...het kan een wereld van verschil maken! Niet alleen voor die ander, maar ook voor jouw eigen gevoelens. 
• Wacht niet tot een ander contact met jou zoekt: Het is heel logisch dat je het zo fijn zou vinden wanneer iemand anders uit zichzelf eens oog voor jou zou hebben en uit zichzelf contact zou zoeken. De praktijk is helaas maar al te vaak dat dit niet gebeurd. Dat heeft niets met jou te maken. En ook niet met onwil van de ander. Maar de mensen om je heen hebben een drukke agenda, een gezin waar ze voor moeten zorgen, hoge eisen van een werkgever. Daarin is nou eenmaal niet altijd automatisch plaats voor jou. Zoek zelf contact met mensen waarvan je denkt dat je er energie van op zult doen. Je zult zien dat ze dan wel tijd voor je vrij kunnen maken. Misschien niet zoveel als jij wilt of nodig hebt, maar ieder contactmoment is er één.
• Wees dankbaar: Dankbaarheid verandert de manier waarop we naar dingen kijken. Je kunt kijken naar alles wat je niet hebt, maar hoe begrijpelijk die gedachten vaak ook zijn, ik ben nog nooit iemand tegengekomen die daar gelukkiger van is geworden. Kies er in plaats daarvan voor om te kijken naar wat je wel hebt. Je hebt geen grote sociale kring, maar wel die ene collega die altijd even informeert hoe het met je gaat. Je bent niet gezond, maar leeft wel in een land met goede gezondheidszorg. Je hebt geen dik salaris, maar woont gelukkig wel in een land wat jou een uitkering geeft. Je kunt niet werken, maar in plaats daarvan wel een middag met een goed boek in het zonnetje doorbrengen.
• Werk aan je sociale kring: Probeer je sociale kring te vergroten. Dat is lastig wanneer je veel thuis zit, maar er zijn wel mogelijkheden. Bezoek een fysiotherapie-groep die speciaal voor mensen met jouw ziekte is opgericht, ga naar een buurthuis, bezoek een kerk, investeer in de contacten die je hebt. Let daarbij wel op dat contacten zoveel mogelijk wederkerig zijn. Iets wordt pas écht een waardevol en gelijkwaardig contact wanneer die ander er niet alleen voor jou hoeft te zijn, maar jij er ook binnen jouw mogelijkheden voor de ander bent.
• Betrek God erbij: Ook als christen kun je je eenzaam voelen. Je weet dat God er altijd bij is, maar je voelt dat niet altijd. Toch is het goed om God bij alles wat jou bezighoudt te betrekken. Vertel Hem dat je je eenzaam voelt, dat je Hem nodig hebt, dat je dit niet alleen kunt. En weet dat dat wat je voelt niet de waarheid is. Lees Psalm 27 er nog maar eens op na. Al voel je je door iedereen verlaten, God neemt jou als Zijn kind aan en verlaat jou nooit!

Geraadpleegde bronnen:

• Website: Eenzaam.nl