Omgaan met onzekerheid

Wanneer je een diagnose op je bordje krijgt, krijg je te maken met veel onzekerheid. Wat gaat de toekomst brengen? Kun je de dingen blijven doen die je nu doet? Aan welke medische behandeling doe je goed en aan welke niet? Welke consequenties heeft deze diagnose voor je gezin of voor je financiën? En soms al domweg: kan ik de plannen die ik voor vandaag heb wel volhouden of moet ik mijn agenda omgooien? 

Wat doet al die onzekerheid met een mens? Hoe ga je ermee om? En hoe voorkom je dat je verzuipt in gepieker over hoe het verder moet?

Onzekerheid is moeilijk

Omgaan met onzekerheid rondom je gezondheid is ongelooflijk moeilijk. Je bent voor je gevoel een stuk grip op je bestaan kwijt. Niemand kan je toekomst voorspellen. Zelfs artsen wagen zich alleen aan een globaal beeld. Jij bent je eigen unieke jij en hoe de ziekte zich bij jou zal openbaren weet je niet tot je het ondergaat.

Je wordt super alert op ieder signaal dat je lichaam geeft. 'Is dit het begin van een volgend symptoom?', 'Wordt het erger?', 'Moet ik nu naar een arts?'. Dat kan zorgen voor veel twijfel, angst en somberheid.

Óf je negeert juist het liefst ieder signaal van je lijf. Leeft zoals je altijd geleefd hebt en doet alsof er niets aan de hand is. Ook al is dat niet verstandig. Maar dit is jouw manier om ermee om te gaan en je weigert je neer te leggen bij de diagnose of steekt liever je kop in het zand zolang de situatie dat toelaat.

Wie eenmaal door de onzekerheid overvallen wordt loopt het risico in een neerwaartse spiraal te belanden van gepieker en gesomber. En aangezien dat wat er in je koppie gebeurt veel invloed heeft op dat wat er in je lijf gebeurt kan het zijn dat je je hierdoor lichamelijk ook slechter gaat voelen.

Gelukkig is dat niet het hele verhaal. Die onzekerheid is heel vervelend. Daar weet ik als ervaringsdeskundige meer van dan me lief is. Maar je kunt er wel mee aan de slag, waardoor je hopelijk meer grip krijgt op de situatie en je gevoelens. 

Levend verlies

Allereerst is het belangrijk om te erkennen dat die onzekerheid moeilijk is. Daar mag je bang van worden en verdrietig om zijn. Jij weet niet hoe jouw toekomst eruit ziet. Of je meer pijn zult krijgen. Of je nog zult kunnen blijven werken. Of je wel je eigen huishouden zult kunnen blijven doen. Soms weet je niet eens waar je nu wel of niet goed aan doet. Dat is gewoon heel moeilijk en verdrietig. En dat zal het in de toekomst waarschijnlijk ook blijven. Je rouwt omdat je leven zo anders loopt dan je graag zou willen en omdat je dromen in duigen ziet vallen. Dit wordt ook wel chronische rouw of levend verlies genoemd en ik schreef daar eerder deze blog over. 

Weten dat je rouwt om je verlies van gezondheid en om alle onzekerheden die dat met zich meebrengt neemt de onzekerheid niet weg. Maar het kan wel lucht geven als je weet dat het heel normaal is dat je hier bang, opstandig of boos van wordt. Dat je even niet meer weet hoe het verder moet. Dat je soms geen idee hebt hoe en waarom je je 's ochtends weer je bed uit moet slepen voor een nieuwe dag. Het hoort erbij en het is oké.

Pak de controle waar je dat wél kan

Het ziekteverloop van jouw ziekte is onzeker. Dat kan ervoor zorgen dat je voor jouw gevoel de grip op je leven verliest. Maar er zijn altijd grote of kleine dingen te vinden waar je wél de controle op kunt pakken.

In het klein kan dat betekenen dat je altijd iemand meeneemt naar een bezoek aan een arts. Twee horen tenslotte meer dan één en de ander kan jou ondersteunen en die vragen stellen waar je zelf niet aan denkt. Of je zorgt voor meer comfort of ondersteuning in huis. Een warmtekussen, een nieuw matras, een buurman die voor jou de boodschappen doet.

In het groot kan het betekenen dat je op zoek gaat naar een gelijkvloerse woning voordat die echt noodzakelijk wordt, zodat je in alle rust kunt zoeken naar een huis dat bij je past. Of dat je met je arts een document opstelt waarin staat welke behandelingen je in de toekomst wel wilt en welke niet (deze documenten kunnen overigens altijd weer aangepast worden, mocht je anders over dingen gaan denken). En als je in het slechtste scenario bent belandt en weet dat deze ziekte er waarschijnlijk voor zal zorgen dat je zult overlijden, kan het helpen om alvast dingen te regelen of vast te leggen voor de uitvaart.

Ga op zoek naar dingen die jouw situatie verbeteren en waardoor je voor je gevoel weer wat meer grip op je leven krijgt.

Zorg goed voor jezelf

Ik blijf het herhalen, maar het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Zeker als je toch al te kampen hebt met gezondheidsproblemen. Dat is niet altijd makkelijk. De financiële zorgen die veroorzaakt zijn door je gebrek aan gezondheid kunnen het lastig maken om gezond te eten. De vermoeidheid die veroorzaakt wordt door je ziekte kan ervoor zorgen dat je niet meer de energie kunt opbrengen om altijd voor de verstandige dingen te kiezen. Voldoende bewegen kan voor mensen met gezondheidsproblemen soms vrijwel onmogelijk zijn.

Maar doe datgene wat je wel lukt. Alle kleine beetjes helpen. En vier die kleine succesjes ook door jezelf een compliment te geven: 'Wow, het is me gewoon gelukt om vandaag 250 meter te wandelen.' Uit ervaring weet ik hoe moeilijk dit kan zijn. Het is veel makkelijker om teleurgesteld en verdrietig te zijn dat je 'maar' 250 meter kon lopen. Ik kan daar zelf ook nog altijd heel gefrustreerd van raken. Maar de andere kant is dat jouw zieke lijf het toch maar mooi geflikt heeft om die afstand te lopen. Of een dag te werken. Of vandaag weer uit bed te komen. En dat is een hele prestatie.

Wie goed voor zichzelf zorgt, zit lekkerder in zijn vel en kan daardoor vaak beter omgaan met alle onzekerheid die bij ziekte komt kijken.

Vraag hulp

Bij goed voor jezelf zorgen hoort ook dat je hulp vraagt bij die dingen die niet lukken of die je zoveel energie of pijn kosten dat je daardoor niet meer toe komt aan dingen die belangrijk voor jou zijn. Het is oké om aan een vriendin te vragen of zij de was voor jou wil doen, zodat jij energie overhoudt voor een uitje met de kinderen.

Hulp vragen is moeilijk. In deze drukke wereld willen we anderen niet belasten met nog meer werkzaamheden. Bovendien zijn we nogal eigenwijs en weten we zelf heel goed hoe we de boel gedaan willen hebben en doet een ander het meestal niet precies zoals wij willen (of ben ik de enige eigenwijze die daar last van heeft?). Dat maakt het lastig om hulp te vragen. Maar het levert je ook veel op. Extra energie. Extra ruimte in de agenda. Een verdieping van relaties. En de ander, die vaak voor zijn gevoel met lege handen staat, heeft het gevoel dat hij er op een goede manier voor je kan zijn.

Blijf dicht bij jezelf

Als zieke kun je ook best onzeker worden als je kijkt naar hoe anderen omgaan met hun ziekte. Moet jij het ook zo doen? Moet je net zo 'strijdbaar' zijn en alles uit de kast trekken voor een behandeling? Moet je nu een bucketlist maken, zodat je in de toekomst geen spijt krijgt van dingen die je niet gedaan hebt? Moet je inderdaad alvast dingen voor je uitvaart gaan regelen, zoals je mensen om je heen met dezelfde ziekte ziet doen? Dit soort vragen kunnen je onzeker maken.

Blijf hierin dicht bij jezelf. Misschien past het veel beter bij jou om volledig te vertrouwen op wat je artsen je vertellen en niet nog op zoek te gaan naar allerlei andere behandelmogelijkheden. Of leef je liever gewoon je leventje, in plaats van dat je een bucketlist afwerkt. Dat is allemaal helemaal oké. Ieder mens is uniek, iedere ziekte uit zich op een unieke manier, bij iedereen zijn de omstandigheden uniek. Blijf bij jezelf en bij datgene wat bij jou en je geliefden past en laat je niet de wet voorschrijven door hoe andere zieken met hun ziekte omgaan.

Loslaten

En tenslotte is leren loslaten heel belangrijk. En heel moeilijk. Ik schreef daar eerder al deze blog over. Die schreef ik in het kader van hoogsensitiviteit, maar is ook rondom ziekte en gezondheid belangrijk. Oefen invloed uit op de dingen waar je invloed op uit kunt oefenen. Maar als dat niet kan, help je jezelf er het beste mee om de onzekerheid los te laten en te leven in het moment.

Dat gaat niet vanzelf. Het kan helpen om van je af te schrijven, praten of sporten. Om jezelf af te leiden met dingen die je leuk vindt, zoals tuinieren of een bioscoopje pakken.

En soms is ook meer nodig. Dan is het wijs om hulp te zoeken in dit doolhof van onzekerheid. Heb je het gevoel dat je aan het verdwalen bent in alles wat er speelt? Dat je somberheid groter is dan rouw alleen? Denk je er regelmatig aan om gewoon maar de handdoek in de ring te gooien? Of heeft je ziekte een dermate grote invloed op je relaties dat die ernstig onder druk komen te staan? Praat daar dan eens over met een ervaringsdeskundige, je behandelend arts of huisarts en kijk samen hoe je hierin verder kunt komen. Dat is geen teken van zwakte. Het is heel normaal dat je in het doolhof van ziek zijn soms even stevig de weg kwijt bent. En het is alleen maar een teken van kracht als je op zo'n moment hulp zoekt om weer zicht te krijgen op hoe je nu verder mag en kan gaan.