Ben je als HSP'er vatbaarder voor ziekte?

Gepubliceerd op 12 september 2022 om 08:00

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: wie hoogsensitief is loopt een bovengemiddeld hoog risico om vroeg of laat ziek te worden. Een onderzoek door Esther Bergsma onder 1500 hoogsensitieve mensen liet zien dat 57% van hen een burn out heeft gehad. Opvallend veel mensen met de diagnose CVS/ME (chronisch vermoeidheidssyndroom) is hoogsensitief. Hetzelfde geldt voor de ziekte fybromyalgie. Daarnaast zijn er allerlei stressgerelateerde klachten waar HSP'ers vaker last van lijken te hebben dan mensen die niet hoogsensitief zijn. Migraine, buikpijn, slechte stoelgang en slecht slapen zijn hier voorbeelden van. Maar ook psychische ziekten als een angsstoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis of een depressie worden aanzienlijk vaker bij mensen gediagnosticeerd die zichzelf ook hoogsensitief noemen.

Hoe kan dat? Kun je het voorkomen? En zo ja: hoe dan?

Overprikkeld

Wie als HSP'er over zijn of haar grenzen gaat, raakt overprikkeld. Wanneer dit zo af en toe gebeurd, is er niets aan de hand. Je tankt bij, komt tot rust, de hoeveelheid stresshormonen in je lijf neemt weer af en daarna kun je weer doorgaan. Maar veel hoogsensitieven gaan eigenlijk voortdurend over hun grenzen heen. Omdat ze hun eigen grenzen niet kennen óf omdat ze anderen of omstandigheden belangrijker vinden dan zichzelf. En daar gaat het mis. Met alle gevolgen van dien. 

Wie te lang doorloopt en zijn grenzen niet goed aangeeft, krijgt te maken met langdurige overprikkeling. Je lichaam raakt in de stressmodus. De hormonen adrenaline en cortisol hopen zich op waardoor je voortdurend alert blijft en nog moeilijker tot rust komt. Daardoor loop je het risico om ziek te worden of hypergevoelig, waardoor je steeds minder aan kunt.

Grote risico's

Wie te lang doorloopt met stressklachten, stelt zichzelf bloot aan grote risico's. Niet alleen de nog redelijk onschuldige dingen als hoofdpijn, rugklachten en een verstoorde stoelgang kunnen in verband worden gebracht met stress. Stress zorgt er ook voor dat je minder weerstand hebt en dus gevoeliger bent voor virussen en bacteriële infecties. Maar ook veel gevaarlijker ziekten als hart- en vaatziekten, sommige auto-immuunziekten en sommige soorten kanker kunnen veroorzaakt worden door een teveel aan stress.

Deze ernstige ziekten zijn vaak een gevolg van langdurige stress. Je ziet het resultaat van die stress niet onmiddellijk terug, maar wanneer iemand maar lang genoeg over zijn of haar grenzen gaat of (helaas) ongevraagd met heel veel stress te maken krijgt in zijn of haar leven, is de kans dat iemand op latere leeftijd (ernstig) ziek wordt groter.

Wat we doen met ons lichaam heeft effect op onze geest en andersom. Wanneer we lang genoeg over onze grenzen (laten) gaan, is het geen wonder dat dit uiteindelijk resulteert in lichamelijke of psychische ziekten. 

Het probleem met het feit dat je de echt ernstige effecten van stress vaak pas op lange termijn terug ziet, is dat we geneigd zijn te denken: 'Ik hou het nog wel vol', 'Dit kan nog wel even' of 'een nachtje bijslapen en het komt wel weer goed'. Zo werkt het dus niet. Als je niet nu al goed op je grenzen let, loop je het risico dat je daar op latere leeftijd de wrange vruchten van plukt.

Psychische ziekten en hoogsensitiviteit

Bij psychische ziekten speelt nog een extra facet mee. Volgens psychotherapeut Samuel Pfeifer hangt 30 procent van alle psychiatrische problemen samen met hooggevoeligheid. Maar de vraag is of de de psychiatrische problemen dan behandeld moeten worden, of dat er eerst gekeken moet worden naar de overprikkeling in iemands leven. Wat gebeurt er als je mensen leert om zich aan hun grenzen te houden? Als je de bron van overprikkeling wegneemt? En als je mensen leert om gezond te leven? Coach en counselor Annek Tol heeft dit onderzocht en ontdekte dat bij veel mensen die hoogsensitief zijn én een psychiatrisch label kregen opgeplakt de symptomen van hun ziekte verminderden of zelfs helemaal verdwenen wanneer je hen leerde om met hun hoogsensitiviteit om te gaan en overprikkeling te voorkomen.

Er zijn helaas nog maar weinig artsen en psychiaters die in hun diagnostiek rekening houden met hoogsensitiviteit. En dus is er regelmatig sprake van overdiagnostiek waarbij mensen een label als 'angststoornis' of 'depressie' opgeplakt krijgen, terwijl ze in werkelijkheid 'alleen maar' overprikkeld zijn. Het is in dat geval belangrijk dat een arts geen psychische ziekte gaat behandelen, maar met een patiënt aan de slag gaat om te leren omgaan met grenzen. Iemand die niet de juiste diagnose en behandeling krijgt, raakt alleen maar verder van huis en loopt het risico op nog meer labels. Wanneer iemand allerlei labeltjes krijgt opgeplakt terwijl hij of zij alleen maar hoogsensitief is (wat geen ziekte is!), is dat vaak tekenend voor de rest van zijn of haar leven.

Andersom gebeurt helaas ook: dat mensen bij hoog en bij laag blijven volhouden dat ze geen psychische ziekte hebben, maar dat ze hoogsensitief zijn. Terwijl er in werkelijkheid wel degelijk sprake is van een psychiatrisch ziektebeeld. Voor artsen is het vaak moeilijk om deze twee te onderscheiden, omdat de symptomen enorm op elkaar kunnen lijken.

Signalen leren herkennen

Het is dus belangrijk dat je de signalen van je lijf en hoofd leert herkennen. Wat doet jouw lijf als je teveel hooi op je vork neemt? Wat gebeurt er in je hoofd als je teveel stress hebt? Dat is geen makkelijke klus. De reactie op stress ziet er voor iedereen anders uit en heeft ook nog wel eens de neiging om zich te 'verkleden'. Daar waar je eerst altijd hoofdpijn kreeg als het even teveel was, krijg je nu ineens rugklachten. Zet bij iedere nieuwe fysieke of psychische klacht die je krijgt een stapje terug. Pak (als het even kan) geen paracetamol, maar neem rust en denk na. Hoe zag jouw afgelopen week/maand/jaar eruit? Hoe is de relatie met de mensen om je heen? Spelen er problemen met financiën, op je werk of in je huwelijk? Door hier over na te denken kun je meestal wel ontdekken of je klachten stressgerelateerd kunnen zijn of dat er misschien toch iets anders aan de hand is.

Wat als ik constateer dat stress de oorzaak is?

Kom je tot de conclusie dat klachten stress-gerelateerd zijn? Luister dan goed naar je lichaam en geest! Pak geen paracetamol om tóch nog even dit of dat klusje te kunnen doen, maar neem rust. Verdoof je psychische klachten niet met alcohol of medicatie (let op: in overleg met een arts is het soms heel verstandig om wél medicatie te gaan slikken!), maar doe een stapje terug. Kijk opnieuw naar jouw to-dolijst en ga schrappen. Zijn er dingen die je kunt uitbesteden? En moet alles wat op je to-dolijst staat ook echt nu? Of stel je te hoge eisen aan jezelf? Werk aan je ontspanning. Zorg dat je de basisdingen op orde hebt: ga op een vast tijdstip naar bed en sta op een vast tijdstip op (ook als je niet slaapt!), ga naar buiten, beweeg voldoende, eet en drink gezond, onderhoud je relaties. Zet afspraken met jezelf in je agenda, zodat het makkelijker wordt om tijd voor jezelf te nemen. Praat over de dingen die je bezig houden met de mensen om je heen en vooral ook met God. Je kunt mijn eerdere blogs over hoe je goed voor jezelf zorgt of hoe je voorkomt dat je over je grenzen gaat er nog eens op nalezen. En helpt dit alles niet? Maak dan een afspraak bij je huisarts.

Stress hoeft geen probleem te zijn

Soms lijkt het alsof HSP'ers veel sneller last hebben van stress dan mensen die niet hooggevoelig zijn. Maar wie leert om goed met zijn grenzen om te gaan, kan ook als HSP'er bergen verzetten. Stress hoeft geen standaard probleem te zijn voor hoogsensitieven. Wie leert om op tijd op de rem te trappen, kan ook snel het gaspedaal weer indrukken en daarmee heel veel voor elkaar krijgen. HSP'ers hebben prachtige kwaliteiten en wanneer ze die in leren zetten op een opbouwende manier, zullen ze ontdekken dat het ze vaak juist energie oplevert in plaats van kost. En daarmee kunnen ze een prachtige bijdrage leveren aan deze maatschappij.

 

PS. Wil je meer lezen over stress, hoogsensitiviteit, ziekte en de langetermijngevolgen van stress? Lees dan vooral de boeken die in mijn bronnenlijst staan!

 

Gebruikte bronnen:

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.