Hoogsensitiviteit en medicatie

Afgelopen weekend bekeek ik de veelbesproken documentaire 'Moordtieten' van BNNVARA en was verbaasd toen ik een plastisch chirurg van het Amsterdam UMC een verband hoorde leggen tussen de klachten die vrouwen met siliconen implantaten ervaren en hoogsensitiviteit. Dit was voor het eerst dat ik zag dat een arts die werkzaam is in een Nederlands ziekenhuis serieuze aandacht gaf aan hoogsensitiviteit. Daar was ik blij mee. Regelmatig hoor ik dat hoogsensitieve personen (kortweg HSP) die bij een arts komen met klachten of huiverig zijn voor het gebruik van medicijnen vanwege hun hoogsensitiviteit het idee hebben dat zij niet serieus genomen worden of dat zij worden weggezet in het hoekje 'psychisch minder sterk'. Een ervaring die ik zelf helaas ook heb. 

Hoewel er geen wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar het verband tussen hoogsensitiviteit en medicatie (ik heb er althans geen onderzoeken over kunnen vinden), geven sommige hoogsensitieven aan dat zij anders reageren op medicijnen dan verwacht. Ze ervaren meer last van bijwerkingen en medicatie lijkt soms óf juist extra binnen te komen óf niets te doen. Het is niet altijd makkelijk om daarvoor gehoor te vinden bij reguliere artsen, waardoor veel HSP vervolgens hun weg zoeken binnen het alternatieve circuit, waar zij zich vaak wél begrepen en gehoord voelen. Mijns inziens is dit een gemiste kans voor de reguliere gezondheidszorg. Zeker omdat volgens onderzoek 20% van de Nederlanders in bepaalde mate hoogsensitief is en artsen zo het risico lopen dat 1/5e van hun patiënten zich niet gehoord voelt.

Wat goed is om te weten, is dat niet alleen hoogsensitieven soms anders reageren op medicatie dan verwacht mag worden. Of medicatie wel of niet aanslaat en of iemand veel last heeft van bijwerkingen is van heel veel factoren afhankelijk. Zo spelen dingen als leeftijd, geslacht, ander medicijngebruik, mogelijke verslavingen, gewicht, lengte en algehele gezondheid allemaal een rol in de vraag of, en zo ja, hoe jij op medicatie reageert. 

Eigen ervaring

Vooropgesteld: ik heb helemaal niets tegen medicatie. Vanwege mijn gezondheid gebruik ik zelf ook de nodige medicatie. Maar ook ik reageer regelmatig anders dan men verwacht op mijn medicatie.

In sommige opzichten positief: zo reageer ik heel goed op paracetamol, waardoor twee paracetamolletjes over het algemeen voldoende zijn om een migraine-aanval draaglijk te maken of zelfs helemaal te verdoven. En dat is maar goed ook, want ik mag vanwege mijn gezondheid geen andere pijnstillers, tenzij het niet anders kan.

Soms lijk ik niet te reageren op medicatie. Het breken van mijn enkel bleek qua pijnstilling een gevalletje 'kan niet anders' en dus kreeg ik een forse hoeveelheid van de zware pijnstiller oxycodon voorgeschreven. En daar waar het gros met deze pijnstiller behoorlijk stoned zijn pijn uitzit, gebeurde er bij mij helemaal niets, wat niet echt een prettige ervaring is als je een complexe enkelbreuk hebt.

Negatieve ervaringen met medicatie heb ik ook. Soms veroorzaakte nieuwe medicatie die ik kreeg voorgeschreven bij mij zo'n trits aan (vaak niet eerder voorgekomen) bijwerkingen, dat ik na 3 maanden braaf doorzetten genoodzaakt was om te stoppen, ook al was het vooruitzicht dat ik er waarschijnlijk ouder mee zou worden erg aanlokkelijk. Het zou niet de eerste keer zijn dat een arts tegen mij zou zeggen: 'Zoiets hebben we nog nooit meegemaakt met deze medicatie.'

En tenslotte is er gelukkig ook nog de medicatie waar ik heel normaal op reageer. Het doet wat het moet doen, zonder vervelende bijwerkingen.

Alternatieve therapie

Mijn ervaringen staan niet op zichzelf. Het internet staat vol met verhalen van hoogsensitieven die niet zoals gewenst op medicatie reageren. Maar ik ben geen voorstander van de alternatieve therapieën waarvan sommige hoogsensitieven zeggen er baat bij te hebben. Voor de meesten ervan bestaat geen wetenschappelijk bewijs dat het echt werkt en ze zijn ook niet zo onschuldig als ze lijken. Wanneer een alternatieve geneeswijze een behandeling vervangt die wél bewezen effectief is, kun je jezelf daarmee schade berokkenen. En wanneer je bijvoorbeeld kruiden gebruikt naast reguliere medicatie en dit niet meldt bij je apotheek, loop je het risico dat deze een vervelende wisselwerking op elkaar hebben. In sommige gevallen kunnen combinaties van natuurlijke middelen en medicijnen zelfs giftig zijn.

10 tips bij medicijngebruik

Wanneer je omwille van je gezondheid medicatie nodig hebt én hoogsensitief bent, heb ik een paar adviezen:

1. Bespreek met je arts dat je hoogsensitief bent en dat je soms wat anders op medicatie reageert dan verwacht mag worden.
2. Pas indien mogelijk je medicijngebruik aan. Begin bijvoorbeeld met een kleine dosis die je langzaam verhoogt tot het gewenste niveau, zodat je goed kunt monitoren wat een medicijn met je doet.
3. Mocht je last krijgen van bijwerkingen, stop dan niet gelijk. Soms verdwijnen bijwerkingen ook weer na een tijdje of verminderen ze aanzienlijk, waardoor je de medicatie kunt blijven gebruiken. Soms helpt het ook als je (in overleg met je arts!) het tijdstip waarop je een medicijn gebruikt verandert of de behandelduur verkort of juist meer uitspreid.
4. Wees kritisch op jezelf. Want angst voor bijwerkingen kan ook bijwerkingen uitlokken. Is jouw klacht echt een bijwerking? Of heb je bijvoorbeeld gewoon een drukke week gehad, slecht geslapen, ruzie gehad met je partner of ben je gespannen vanwege de nieuwe medicijnen die je slikt? Al dit soort dingen kunnen klachten veroorzaken die lijken op bijwerkingen, maar het in werkelijkheid niet zijn.
5. Voel je je niet serieus genomen door een arts? Neem dan iemand die je vertrouwt mee naar een gesprek en vraag desnoods een second opinion aan.
6. Wil je een bijdrage leveren aan het onderzoek naar bijwerkingen van medicijnen en wil je dat jouw klacht daarin gehoord wordt? Meld de bijwerking waar je last van hebt dan op de website van het Lareb. Dit instituut onderzoekt alle bijwerkingen van de in Nederland toegestane medicatie en neemt daar waar nodig maatregelen.
7. Blijf alert op je lijf en neem geen genoegen met 'zoiets hebben we nog nooit meegemaakt, dus het zal wel tussen uw oren zitten'. Het is jouw lijf en het is de taak van een arts om jouw gevoelens en wensen daarin serieus te nemen. 
8. Vraag aan een arts of er alternatieven zijn voor de medicijnen als je erg veel last hebt van bijwerkingen.
9. Zijn die er niet, maak dan een afweging of de klachten waarvoor je de medicijnen slikt die bijwerkingen waard zijn. Soms is het makkelijker om de klachten te accepteren dan de bijwerkingen.
10. En realiseer je: pijntjes zijn niet fijn, maar horen deels ook bij het leven. Niet alle pijntjes en klachten hebben medicatie nodig en vaak (zeker bij hoogsensitieven) zijn deze klachten ook een signaal van je lichaam dat je teveel hooi op je vork neemt. Dan is het dus zaak om de oorzaak aan te pakken en niet de pijn.

Zelf hanteer ik een termijn van drie maanden waarin ik mezelf de tijd gun om aan een medicijn te wennen en in overleg met een arts eventueel te variëren in dosering, duur of tijdstip waarop ik medicatie gebruik. En gelukkig ontmoet ik steeds meer artsen die bereid zijn daarin met mij mee te denken.

Als christen betrek ik daarnaast ook altijd God bij het gebruik van medicijnen. Ik vraag Hem of Hij zowel mij als mijn artsen wijsheid wil geven in de beslissingen die rondom medicatie en behandelingen genomen moeten worden. En ik probeer (met de nadruk op probeer ;-) mezelf aan te leren om eerst te vragen of Hij bijvoorbeeld mijn hoofdpijn weg wil nemen, voor ik paracetamol slik. Is het na een half uurtje nog niet weg, dan kan ik altijd nog een paracetamol slikken. God heeft ons als mensen tenslotte ook de wijsheid gegeven waarmee goed werkende medicijnen ontwikkeld kunnen worden.