Als je partner hoogsensitief is

Wanneer je een hoogsensitieve partner hebt, brengt dat veel mooie kanten met zich mee. Iemand die hoogsensitief is, is empathisch, kan intens genieten van dingen en heeft vaak precies door wat er moet gebeuren om een situatie te verbeteren. Maar eerlijk is eerlijk, het kan ook een hele uitdaging zijn. Terwijl jij graag naar feestjes, gaat blijft je partner liever thuis. Je partner kan voor jou totaal onverwacht een emotionele uitbarsting krijgen. En spontane ideeën worden je niet altijd in dank afgenomen. Hoe geef je een relatie met iemand die hoogsensitief is op een goede manier vorm? En hoe kun je ervoor zorgen dat jullie allebei tot jullie recht komen?

Wat is hoogsensitiviteit?

Eerst maar weer even de basics. Hoogsensitiviteit is geen aandoening of afwijking, maar een persoonlijkheidskenmerk. Geschat wordt dat zo'n 15-20% van de Nederlanders een hoogsensitief persoon (kortweg HSP) is. Dit aantal is gelijk verdeeld over mannen en vrouwen. Er zijn dus evenveel mannen als vrouwen hoogsensitief.

Iemand die hoogsensitief is, merkt veel meer binnenkomende fysieke en emotionele prikkels op dan iemand die dit niet is en verwerkt deze prikkels diepgaander.

Dat heeft voordelen. HSP zijn zorgzaam en empathisch. Ze hebben aandacht voor details en houden van diepgaande gesprekken. Ze kunnen erg genieten van dingen en voelen zich snel verantwoordelijk voor taken die moeten gebeuren.

Maar het heeft ook nadelen. Doordat er meer prikkels binnenkomen en deze diepgaander verwerkt worden, is iemand sneller vermoeid of overprikkeld. Op de korte termijn kan dit leiden tot emotionele uitbarstingen of juist terugtrekkend gedrag. Wanneer overprikkeling te lang duurt of te lang genegeerd wordt kan dit leiden tot stressgerelateerde en/of fysieke klachten. 

De mooie kanten van hoogsensitiviteit voor je relatie

Hoogsensitiviteit kan een verrijking zijn voor je relatie. Iemand die hoogsensitief is, is vaak ook een goede luisteraar en oprecht geïnteresseerd in jouw verhaal. Dat kan ervoor zorgen dat je je echt gezien en gehoord voelt. Ook heeft een hoogsensitieve partner vaak al in een vroeg stadium door dat er iets niet lekker loopt in jullie relatie. Door dit op tijd aan te pakken kunnen jullie daar je voordeel mee doen. HSP zijn vaak heel zorgzaam. En door hun gevoeligheid voor prikkels én het feit dat ze vaak creatief zijn is de kans groot dat ze zorgen voor een fijne inrichting in huis, waardoor het als een echt thuis voelt.

De uitdagende kant van hoogsensitiviteit voor je relatie

Maar hoogsensitiviteit kan ook de nodige uitdagingen met zich meebrengen. Zéker wanneer iemand die hoogsensitief is niet goed voor zichzelf zorgt. Wanneer dat het geval is zijn ze vaak vatbaarder voor psychische en fysieke klachten, wat een flinke weerslag kan hebben op jullie relatie. Als je ziet dat je partner zich in een emotionele achtbaan bevindt waar jij weinig van begrijpt is dat best lastig.

Daarnaast zijn veel HSP huismussen, wat ongezellig kan zijn als je wéér alleen naar een feestje moet. Ik zeg 'veel', omdat er ook een variant van hoogsensitiviteit bestaat die juist graag het avontuur opzoekt (de zogenaamde HSS. Daar schreef ik eerder deze blog over). Zij lopen er vaak tegenaan dat ze zich enthousiast in het avontuur storten en dan ineens volledig overprikkeld zijn, wat nog weleens een emotionele uitbarsting tot gevolg kan hebben die niet per se goed is voor je relatie. Of een volledige emotionele en/ of fysieke instorting die jij als niet HSP mag oplossen, waar je ook niet altijd op zit te wachten.

De prikkelgevoeligheid van je partner kan voor irritatie zorgen. Jij wilt bijvoorbeeld muziek luisteren, maar hij wil stilte. Jij wilt gaan raften, zij liever met een boek voor de tent zitten.

Het feit dat je ziet dat je partner voor iedereen goed aan het zorgen is behalve voor zichzelf, waardoor jij met de gevolgen zit, kan een hele uitdaging zijn.

Daarnaast hebben HSP vaak veel tijd nodig om goed over dingen na te denken voor zij beslissingen nemen. Als jij een snelle beslisser bent, kan dat veel vergen van jouw geduld.

Hoe ga ik goed met mijn partner om?

Hoe je goed met je partner omgaat is afhankelijk van veel verschillende factoren. Ieder mens is anders en vergt een andere benadering. Dat geldt ook voor HSP. Jullie relatiedynamiek is uniek, waardoor in jullie relatie weleens heel andere dingen zouden kunnen werken dan in andere relaties. Toch zijn er een aantal overkoepelende tips te geven die voor iedere relatie met een HSP gelden. Ik noem ze in willekeurige volgorde.

• Communicatie: Je komt er niet onderuit; in iedere relatie is communicatie één van de belangrijkste manieren waarop je een relatie goed houdt. Dat is bij HSP niet anders. Praat met elkaar over hoe de hoogsensitiviteit zich uit bij de ander. Wat vind je daarin mooi aan je partner? Van welk gedrag van je partner heb je last? Wat kun je ook leren van je partner? Waar heeft je partner zelf het meeste last van? Waar loopt je partner tegenaan bij jou? Hoe kan je partner je helpen om beter met de situatie om te gaan? Bijvoorbeeld: 'Ik vind het lastig als je ineens een woedeuitbarsting krijgt. Ik begrijp vaak niet goed waar die vandaan komt. Je zou me kunnen helpen door eerst even een ommetje te gaan lopen en de emoties wat te laten bezinken voordat we het gesprek erover aangaan.'
• Hoogsensitiviteit begrijpen: Verdiep je in hoogsensitiviteit. Wat is het? Hoe uit het zich? Wat zijn de sterke en zwakke kanten? Begrip is vaak al een grote stap in het beter leren omgaan met dingen.
• Heb oog voor de mooie kanten van hoogsensitiviteit: wanneer je vaak aanloopt tegen de uitdagende kanten van hoogsensitiviteit kun je het heel makkelijk als iets negatiefs beschouwen. Dat heeft negatieve gevolgen voor jullie relatie. Probeer ook de mooie kanten van hoogsensitiviteit te zien. HSP kunnen veel bijdragen aan deze wereld en echt tot bloei komen, mits de randvoorwaarden goed zijn. Probeer in plaats van naar de negatieve kanten te kijken oog te hebben voor de mooie kanten van je partner. Zijn creativiteit bijvoorbeeld. Haar zorgzaamheid. Zijn vermogen om te troosten. Haar strijd voor een rechtvaardiger wereld.
• Help je partner voor zichzelf te zorgen: HSP zijn (helaas) vatbaarder voor fysieke en psychische klachten. Goed begrijpen wat hoogsensitiviteit betekent, leren waar je grenzen liggen, je daar ook aan houden en voldoende rust inplannen zijn belangrijke sleutels in het goed functioneren van HSP. Jij kunt je partner daarbij ondersteunen. Bijvoorbeeld door je partner de ruimte te geven om creatieve talenten te ontwikkelen (voor veel HSP een emotionele uitlaatklep), door even wat werk van je partner over te nemen als je ziet dat het teveel is, door de tijd te nemen om naar je partner te luisteren en door hem of haar aan te moedigen om hulp te zoeken als je ziet dat je partner vastloopt.
• Zelfzorg: Maar vergeet daarbij jezelf niet. Je kunt pas goed voor een ander zorgen als je dat eerst voor jezelf doet. Dus neem vooral ook je eigen ruimte in en doe de dingen waarvan je weet dat ze ervoor zorgen dat jij lekker in je vel zit. 
• Gun de ander alleen-tijd: HSP hebben vaak meer dan gemiddeld alleen-tijd nodig. Dat zegt niets over jou of over jullie relatie, maar alles over hoe de ander weer oplaadt. Wanneer je dat weet kan het ervoor zorgen dat je je niet langer afgewezen voelt als je partner aangeeft liever even alleen te zijn. Als je je partner hiervoor de ruimte geeft, zul je merken dat dat uiteindelijk een positieve uitwerking heeft op jullie relatie.
• Vul elkaar aan: HSP en niet-HSP kunnen elkaar heel mooi aanvullen. Ga op zoek naar waar jullie elkaar in kunnen aanvullen. Een voorbeeld uit mijn eigen leven is dat mijn man en ik jarenlang een cursus hebben gegeven. Ik (HSP) zorgde voor alle details met betrekking tot de uitnodigingen, aankleding, eten en het leggen van persoonlijke contacten. Mijn man (niet-HSP) zorgde voor de grote lijnen en nam de leiding op de avonden zelf. Zo vulden we elkaar heel mooi aan en hebben we de cursus jarenlang met heel veel plezier gegeven.
• Gebruik hulpmiddelen: Afhankelijk van de prikkels waar een HSP last van heeft of de dingen waar HSP tegenaan lopen zijn er best wat hulpmiddelen. Denk aan oordoppen tegen geluid, een zonnebril tegen licht, een zacht dekentje of een hete kop thee om even tot rust te komen, een eigen hoek in de woonkamer waarvan iedereen weet dat de persoon die daar zit met rust gelaten moet worden, et cetera.
• Zoek het compromis: Vaak zijn ook compromissen mogelijk. In het voorbeeld wat ik eerder in dit artikel beschreef over raften en een boek lezen, zou je er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om in plaats daarvan te gaan kanoën en onderweg te picknicken met een boek onder handbereik. Zo zijn jullie er wél samen uit én op het water, maar is het ook een stukje rustiger en overzichtelijker voor de HSP.
• Stel grenzen: Jullie leven hoeft niet in het teken te staan van hoogsensitiviteit en je hoeft zeker niet alles daaraan aan te passen. Stel vast waar voor jou de grens ligt. Je hoeft echt niet iedere emotionele uitbarsting te ondergaan, omdat zij nou eenmaal hoogsensitief is en daar niets aan kan doen. Dat is echt onzin. Ook als je hoogsensitief bent blijf je altijd verantwoordelijk voor je eigen gedrag. Dus je mag best van je partner vragen om eerst even tot tien te tellen. De muziek mag echt wel zo af en toe op tien (hallo oordopjes!). En niet ieder gesprek hoeft een diepzinnig gesprek te zijn.

Uiteindelijk is een relatie met iemand die hoogsensitief is niet anders dan een relatie met iemand die dat niet is. Het vergt hier en daar wat aanpassing. Maar dat is in iedere relatie het geval. Iedereen heeft zijn of haar eigenaardigheden waar jullie samen je weg in moeten zoeken. Dat maakt het hebben van een relatie juist ook een leuk avontuur. 

Gebruikte bron:

• Artikel MIND: Hoogsensitiviteit