Hoogsensitieve mensen lijken meer risico te lopen op een depressie. Hoe kan dat? Kun je iets doen om een depressie te voorkomen? En als je er al één hebt, hoe kun je dan het beste voor jezelf zorgen?
Depressiviteit in cijfers
Iedereen is weleens somber. Dat hoort nou eenmaal bij het leven. Maar soms blijft die somberheid wekenlang hangen en merk je dat je nergens meer zin in hebt. Je slaapt slecht. Of juist heel veel. Je hebt geen zin in eten. Of verliest jezelf juist in teveel eten. Je voelt je waardeloos, bent snel geïrriteerd en vindt het leven zwaar. Dat is het moment waarop je je af moet vragen of je misschien een depressie hebt.
Tussen 2019 en 2022 had 9,3% van de Nederlandse bevolking een depressieve stoornis in de afgelopen 12 maanden. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat in deze tijd ook de corona-pandemie woedde, wat mogelijk geleid heeft tot een hoger aantal mensen met een depressieve stoornis. Hoe dan ook: depressie komt veel voor in Nederland.
Er zijn geen cijfers beschikbaar over het aantal hoogsensitieve personen met een depressie, maar HSP'ers lijken een hogere kans te hebben om er één op te lopen. Dat heeft alles te maken met de belangrijkste veroorzakers van een depressie en de eigenschappen van hoogsensitiviteit.
Belangrijkste oorzaken depressie
De belangrijkste oorzaken van een depressie vallen onder te verdelen in 3 categorieën:
1.) Persoonlijke eigenschappen zoals een gebrek aan zelfvertrouwen, dingen té goed willen doen of erg veeleisend zijn richting jezelf.
2.) Lichamelijke eigenschappen zoals erfelijkheid, een verstoring in de hormoonbalans of een ziekte.
3.) De dingen die je meemaakt in je leven. Dit kunnen zowel goede als slechte dingen zijn. Ook goede dingen, zoals een huwelijk of de geboorte van een kind kunnen je leven dusdanig op zijn kop zetten dat je koppie het even niet meer bijbeent.
De link met hoogsensitiviteit
Wanneer we naar deze belangrijkste oorzaken kijken, valt al snel op waarom HSP'ers vatbaarder zouden kunnen zijn voor een depressie.
Kijken we naar de persoonlijke eigenschappen, dan is vooral de vicieuze cirkel van negatieve gedachten een belangrijke veroorzaker van een depressie. En die komt veel HSP'ers maar al te bekend voor. Daarnaast zijn hoogsensitieve personen gevoeliger voor sociale afwijzing (of wat zij denken dat sociale afwijzing is), hebben ze intensere emotionele reacties, hebben ze vaak een laag zelfbeeld en worden ze meer geraakt door het leed in de wereld om hen heen dan de meeste niet-hoogsensitieve personen. Ook zijn HSP'ers vaak geneigd om hoge eisen aan zichzelf te stellen en zijn ze minder goed in het aangeven van hun grenzen en zich daar ook aan houden.
Bij lichamelijke eigenschappen van een depressie bestaat het vermoeden dat neurotransmitters (stofjes in de hersenen) een rol spelen bij het ontstaan van een depressie. Hierin spelen ook je genen een rol. Er is een gen wat verantwoordelijk is voor het vervoer van de neurotransmitter serotonine. Dat stofje heeft grote invloed op hoe jij je voelt en hoe goed je slaapt. Maar dit gen is er in verschillende soorten. Uit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve personen relatief vaak het type gen hebben wat ook bij mensen met een depressie voorkomt. Dit type gen is minder goed in het vervoeren van serotonine en kan dus een negatief effect hebben op jouw stemming. (LET OP het woordje kan. Want als je dit type gen hebt hoef je niet per se een depressie te ontwikkelen).
En tenslotte hebben ervaringen uit zowel de kindertijd als het volwassen leven vaak meer impact op HSP'ers dan op niet-hoogsensitieve personen. Daardoor heb je een grotere kans dat de dingen die je meemaakt in je leven sneller leiden tot een depressie.
Misdiagnose
Er schuilt wel een gevaar in het stellen van de diagnose 'depressie' bij HSP'ers (en ook bij het vaststellen van andere psychische stoornissen zoals autisme, een bipolaire stoornis of ADHD). Dat is die van misdiagnose. Veel symptomen die bij een depressie horen, passen ook (deels) bij de eigenschap hoogsensitiviteit.
Zo kennen de meeste hoogsensitieven diepe dalen maar ook hoge pieken in hun emotionele leven. Wanneer je net tijdens zo'n diep dal bij een huisarts zit, bestaat het risico dat vooral de negatieve gedachten de aandacht krijgen, terwijl die hoge positieve pieken er ook zijn in je leven.
Mensen met een depressie zijn snel overprikkeld, maar HSP'ers ook. En veel hoogsensitieven hebben de neiging om hun negatieve emoties eerder te benoemen dan niet-HSP'ers, omdat zij graag zo eerlijk mogelijk willen zijn richting hun hulpverleners. Maar dat vertekent wel het beeld.
Hoe voorkom je een misdiagnose?
Wanneer je weet dat je hoogsensitief bent en graag wilt weten of je daarnaast ook een depressie hebt ontwikkeld, is het belangrijk dat je bij jezelf nagaat of je negatieve gevoelens ook ergens anders aan kunnen liggen. Soms kunnen negatieve gevoelens ook komen omdat je ergens tegenop ziet of omdat je ruzie hebt gehad met je partner. Dan is het verstandig om even af te wachten of die negatieve emoties weer wegebben als datgene waar je tegenop zag achter de rug is of de ruzie weer uitgesproken. Ga ook na of je regelmatig positieve emoties hebt. En neem alle belangrijke oorzaken van overprikkeling weg. Als je merkt dat je daarna vrij snel weer in balans komt, dan had je geen depressie maar was je overprikkeld.
Wil je hier meer over weten? Dan raad ik je aan om het boek van Annek Tol te lezen wat ik hieronder benoem bij de gebruikte bronnen.
Wat kan ik doen om een depressie te voorkomen?
Een depressie valt niet altijd te voorkomen. Soms overkomen je dingen in het leven of zit je in een ongelukkige cocktail van omstandigheden waardoor je een depressie krijgt. Maar er zijn wel dingen die je kunt doen om de kans op een (nieuwe) depressie te verkleinen. Dat zit hem in hele basale dingen. Leef gezond, breng structuur aan in je dag, zorg voor voldoende slaap en beweging, onderhoud een actief sociaal leven en zorg voor zingeving. Die zingeving kun je vinden in je geloof, maar bijvoorbeeld ook door iets te betekenen voor mensen om je heen of je in te zetten voor een goed doel of een sportvereniging.
Ik heb al een depressie. En nu?
Als je al een depressie hebt, is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Dat doe je door dezelfde dingen te doen die ik hierboven beschreef. Blijf zoveel mogelijk doen wat je altijd al deed en zorg dat je ook iedere dag even naar buiten gaat. Ga daarnaast op tijd naar bed en sta op tijd weer op. Ook als je dat niet ziet zitten.
Helpt dat niet voldoende? Zoek dan hulp! Dit kan door een afspraak te maken met je huisarts. Die kan je verder helpen door je tips en adviezen te geven, door te verwijzen of tijdelijk medicatie voor te schrijven. Je kunt ook zelf een coach of psycholoog zoeken. En onderschat de gesprekken met je eigen sociale kring niet. Ook zij kunnen je vaak goed helpen door een luisterend oor te bieden of tijdelijk een klus die voor jou even te zwaar is van je over te nemen.
Ben je christen? Bespreek je gevoelens dan ook met God en met betrouwbare wijze mensen in je gemeente. Eerder schreef ik al een blog over christenen en depressie. Wellicht kun je daar ook nog wat uit halen waar je wat aan hebt. Je vindt die blog hier.
Gebruikte bronnen:
* Artikel GGZNieuws: Wat is hoogsensitiviteit? Tips en oefeningen
* Artikel Hoogsensitief.nl: Depressiviteit en hoogsensitiviteit
* Artikel Mind: Hoogsensitiviteit
* Artikel Mind: Oorzaken depressie
* Artikel Nature.com: How the serotonin transporter 5-HTTLPR polymorphism influences amygdala function: the roles of in vivo serotonin transporter expression and amygdala structure
* Artikel VZInfo: Depressie en andere stemmingsstoornissen
* Artikel Thuisarts: Ik heb een depressie
* Artikel Thuisarts: Ik wil voorkomen dat ik weer depressief word
* Boek: Hoog Sensitieve Personen - Elaine N. Aron
* Boek: Hoogsensitiviteit professioneel gezien - Annek Tol
* Boek: Hooggevoelig, wat nu? - Mirjam Bogerd
Reactie plaatsen
Reacties