De negatieve kant van positief denken

Gepubliceerd op 3 december 2023 om 08:00

Positief denken is hip. Heel wat bladen, vloggers, bloggers en BN'ers benoemen alle goede dingen die positief denken en dingen die daarmee samenhangen, zoals manifesteren en het doen van affirmaties, je kunnen brengen. Ze zouden je gelukkiger maken, je zelfwaardering een boost geven, je veerkracht versterken en ervoor zorgen dat je meer voor elkaar krijgt in het leven.

Ook rondom het onderwerp hoogsensitiviteit wordt veel over deze onderwerpen geschreven. Wat houden 'positief denken', 'manifesteren' en 'affirmaties' in? Werkt het ook echt? En wat is het risico ervan?

Wat is het?

Positief denken gaat er vanuit dat onze gedachten een grote invloed hebben op hoe we ons voelen en welke beslissingen we nemen en dat positief denken een keuze is. Wanneer je kiest voor positief denken, zorgt dat voor meer grip op je leven, een leuker leven en meer energie. Affirmaties en manifesteren zijn een vorm van positief denken, maar dan net in een ander jasje.

Affirmaties zijn uitspraken die je hardop of in je gedachten over jezelf en je eigen leven doet, waarbij je deze dingen als het ware over je afroept. Het gaat er vanuit dat je onderbewuste deze uitspraken op den duur aan gaat nemen als waarheid. Er zijn ook mensen die geloven dat 'het universum' deze uitspraken oppikt en ze voor jou in vervulling laat gaan. 

Manifesteren gaat ervan uit dat datgene wat je aandacht geeft groeit. Hoe meer aandacht jij geeft aan negatieve dingen, hoe meer dat je handelen en datgene wat je overkomt gaat bepalen. Het is in deze denkwijze dus belangrijk dat je je focus richt op positieve dingen en op de dingen die je wilt bereiken, want dan zul je deze dingen ook aan gaan trekken.

Wat zegt de wetenschap

Er is het nodige onderzoek gedaan naar positief denken. En veel van deze onderzoeken zijn positief. Er is alleen één probleem: de onderzoeken rammelen nogal. De studies die naar positief denken gedaan zijn, zijn gebaseerd op vragenlijsten die mensen over zichzelf in moesten vullen. Maar wat mensen over zichzelf denken en zeggen is niet objectief, maar subjectief. Je kunt dat als buitenstaander niet controleren en dus is het veel minder betrouwbaar dan wanneer je objectief kunt vaststellen dat iets echt werkt. Daarnaast is het de vraag wat oorzaak en wat gevolg is en wat de mensen die deze vragenlijsten invullen als oorzaak en gevolg zien. Is succes het gevolg van positief denken en het doen van affirmaties? Of ga je positief denken en meer in jezelf geloven omdat je succes hebt? En zijn positief ingestelde mensen minder eenzaam omdat ze positief denken of omdat het nou eenmaal leuker is om met positivo's om te gaan? Dat is wetenschappelijk lastig te onderzoeken.

Uit onderzoek naar het doen van affirmaties is gebleken dat mensen die al een laag zelfbeeld hadden, nog negatiever over zichzelf gingen denken als ze positieve affirmaties over zichzelf uitspraken. Dat heeft te maken met het feit dat mensen niet geloven wat ze over zichzelf uitspreken, waardoor een innerlijk conflict ontstaat en ze zich nog vervelender gaan voelen.

Naar manifesteren is ook onderzoek gedaan. Lucas Dixon heeft onderzoek gedaan onder 1000 Amerikanen, waarvan een derde geloofde in manifesteren. Maar ondanks hun manifestaties was deze groep niet succesvoller dan de groep die zich hier niet mee bezig hield. Wel waren ze bereid om meer risico's te nemen op financieel gebied en waren ze vaker slachtoffer van fraude.

Wat is de kracht van positief denken?

Op zichzelf is er niks mis met positief denken. Je denken heeft inderdaad grote invloed op hoe je je voelt en welke beslissingen je neemt. Het leven is nou eenmaal leuker als je glas halfvol is in plaats van halfleeg. Het helpt om jezelf moed in te spreken met dingen als: 'Oeps! Dat ging even niet zo lekker, maar een volgende keer gaat het vast beter' of om te proberen de leuke kanten van een uitdaging te zien, in plaats van alleen maar de beren op de weg. Het leven wordt er lichter en vrolijker door. 

En woorden hebben kracht. Wanneer je jezelf voortdurend een mislukkeling blijft noemen, ga je daar vanzelf in geloven en er als je niet uitkijkt ook naar handelen. Het kan ook heel behulpzaam zijn om jezelf even stevig toe te spreken als iets tegenzit: 'Kom op, je kunt dit!' om jezelf zo net dat ene zetje te geven wat je nodig hebt om door te gaan.

Wat is dan het probleem?

Maar wat is dan het probleem? Als mensen zeggen dat het hen helpt, waarom moeten we ze dan niet gewoon hun gang laten gaan? Ik zie een aantal problemen rondom het fenomeen 'positief denken' en alles wat daarmee samenhangt. 

Ten eerste kan positief denken ervoor zorgen dat je negatieve emoties en gebeurtenissen wegstopt. En dat kan leiden tot psychische en/of lichamelijke problemen. Om goed met gebeurtenissen en emoties om te kunnen gaan, is het juist belangrijk dat je ze toelaat. Die negatieve emoties zijn er niet voor niets. Die geven aan dat er ergens iets niet in orde is. En wanneer je deze negatieve emoties geen ruimte geeft neem je jezelf niet serieus, bagatelliseer je je gevoelens en loop je het risico dat je emoties een andere uitweg zoeken. Negatieve emoties mogen er zijn. Ze zijn niet leuk, maar ze horen bij het leven en vertellen jou iets over wat belangrijk is voor jou en waar je aandacht aan moet geven.

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat mensen die geforceerd positief gaan denken uiteindelijk slechter af zijn, omdat ze iets doen wat niet overeenkomt met hoe ze zich voelen. Het kan goed zijn om uit je negatieve spiraal te breken, maar wanneer je dit lang en geforceerd blijft doen loop je het risico dat je gedachten alleen maar negatiever worden.

Ook kan positief denken ervoor zorgen dat je risico's gaat onderschatten. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat mensen die actief bezig zijn met positief denken ook vatbaarder zijn voor zaken als fraude of het doen van te grote investeringen. Door alleen op het positieve te focussen ontwikkel je een blinde vlek voor de risico's die aan een beslissing kleven.

Positief denken nodigt ook niet uit tot het constructief kijken naar een probleem. Om een probleem goed aan te kunnen pakken, moet je het van alle kanten bekijken. De positieve en de negatieve kanten. Alleen dan kun je de voors en tegens goed afwegen en tot een weloverwogen besluit komen.

En dat je voor positief denken zou kunnen kiezen, is simpelweg ook niet altijd waar. Zeg maar eens tegen iemand die depressief is dat hij gewoon positief moet denken en dat het dan allemaal goed komt. Alsof het zo makkelijk is om die knop om te zetten. Daarmee zadel je iemand die het moeilijk heeft ook nog eens op met een schuldgevoel en gevoel van mislukking. Want positief denken lukt ook al niet.

En ten slotte legt het idee dat positief denken leidt tot succes een grote claim op eigen verantwoordelijkheid. Jij moet positief denken, zodat het leven jou toelacht. Maar er zijn zoveel factoren buiten jou om die ervoor kunnen zorgen dat het leven jou toch niet toelacht. Neem het toeslagenschandaal, de omwonenden van Tata Steel of het domweg geboren worden met een ander kleurtje dan wit, waardoor je in dit land helaas nog altijd minder kansen krijgt. Dat los je niet op met positief denken. Positief denken klinkt als 'Niet zeuren, je moet het allemaal wat positiever zien'. Zo werkt het niet in het leven.

Conclusie

Ben je van nature een positivo? Gefeliciteerd! Dat is een geschenk waar je van mag genieten. Maar zorg wel dat je je ook bewust bent van de risico's en dat je ruimte geeft aan negatieve gevoelens als die er zijn. En zie je het leven niet altijd even positief? Dan kan het zeker helpen om je aandacht te richten op de zegeningen in je leven in plaats van op alles waar je van baalt. Maar je sombere gevoelens mogen er ook zijn. Ze helpen je om dingen een plaats te geven in je leven en om risico's in te schatten. Praat erover, verwerk ze creatief, maak een afspraak bij de huisarts als het problematisch wordt. En weet dat je die gevoelens of de moeilijke dingen in je leven niet oplost door positief te denken, te manifesteren of te affirmeren. Die los je op door ze aan te pakken, te leren dat ze er ook gewoon mogen zijn, een stappenplan te maken of door er open over te praten.

 

Gebruikte bronnen:

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.