'Heb je het allemaal een beetje kunnen verwerken?' Het is een vraag die regelmatig gesteld wordt aan mensen die te maken hebben gehad met een groot verlies. Maar ook een vraag die veel weerstand oproept. Want wanneer je zegt dat je iets 'verwerkt' hebt, lijk je daarmee te zeggen dat het voorbij is. Dat je er geen verdriet meer over hebt. Dat je het allemaal (nog zo'n mooie rouwterm) 'een plekje hebt gegeven' en nu weer doorgaat met je leven alsof er niets veranderd is. Rouwtherapeuten spreken dan ook liever over 'verweven' in plaats van 'verwerken'. Maar wat bedoelen ze daarmee en wanneer ga je op een goede manier met je rouw om?
Verwerken
Wanneer je het woord 'verwerken' opzoekt in de Dikke van Dale, zie je dat het 'geleidelijk te boven komen' betekent. Daarmee lijkt het te zeggen dat je iets loslaat, ergens een les uit trekt, het uiteindelijk afrondt en de deur achter je dichttrekt. Alsof je daarna weer verder kan met je leven zoals het ooit was. Een verlies verwerken zou dan betekenen dat je na een tijdje de pijn en het verdriet niet meer hoeft te dragen. En voor kleine verliezen kan dat misschien ook zo werken. Je had ruzie met een vriendin, je bent er verdrietig over geweest, je hebt het uitgepraat en jullie vriendschap weer opgepakt. Of je vakantie ging door onvoorziene omstandigheden niet door, je hebt er stevig van gebaald maar daarna een nieuwe invulling gevonden voor de tijd. Maar bij grote verliezen is dit onmogelijk. De pijn en het verdriet veranderen je, niet alleen voor de periode van rouw, maar voor de rest van je leven.
Littekens
Zie het als littekens. Twee jaar geleden brak ik mijn enkel. Een complexe breuk, dus daar moest het nodige plaatwerk tegenaan gezet worden. Mijn enkel is genezen, maar de littekens van de operatie blijven voor altijd zichtbaar, er is voorgoed iets veranderd aan de structuur van mijn enkel en mijn gerepareerde enkel zal voor de rest van mijn leven dikker blijven dan mijn normale enkel. Het ziet er niet heel fraai uit, maar tegelijkertijd is het ook een zichtbaar teken van overwinning. Een deel van mijn voet is gevoelloos geworden. Daar moet ik extra voorzichtig mee zijn, omdat ik het niet voel wanneer daar iets scherps tegenaan komt of er een wondje ontstaat. En zo af en toe speelt de pijn weer op, voel ik mijn littekens weer kloppen en weet ik dat ik extra rust moet nemen. Soms is daar een aanwijsbare reden voor, bijvoorbeeld wanneer ik meer heb gelopen dan mijn enkel leuk vindt. Maar soms doet mijn enkel ook pijn zonder dat ik begrijp waarom.
Zo werkt het ook met rouw. Je loopt wonden op in het leven. Sommigen klein, anderen groot. De eerste tijd liggen die open en is er veel zorg en voorzichtigheid nodig. Misschien zelfs wel een operatie. Ook de pijn is nodig. Want de pijn zegt jou dat er iets niet oké is. Als je de pijn negeert, blijf je de wond overbelasten en kan hij niet genezen. Wanneer je de pijn toelaat, onder ogen ziet en doorleeft, komt er ruimte voor herstel. Na verloop van tijd geneest de wond, groeit hij dicht en gaat hij steeds minder pijn doen. Maar... dat wil niet zeggen dat het helemaal geen pijn meer doet. Dat je er niet meer mee geconfronteerd wordt. Net als bij mijn enkel blijf je geconfronteerd worden met de littekens, met het feit dat iets voorgoed veranderd is. En net als bij mijn enkel zul je ook nog regelmatig pijn hebben. Soms op een logisch moment als een sterfdag of met kerst, maar soms kan het je ook totaal onverwacht overvallen. Je leven is voorgoed veranderd.
Verweven
Daarom spreken veel rouwtherapeuten liever over 'verweven'. Het verlies in jouw leven mag een plek krijgen in jouw levensverhaal. Je mag het er in verweven. Je bent erdoor veranderd. Het heeft je dingen afgenomen, maar ook dingen gebracht. Het heeft een unieke, persoonlijke betekenis gekregen. Het mooie is dat de Dikke van Dale 'verweven' uitlegt als 'door weven verbinden'. En dat is precies wat 'verweven' ook bij rouw doet. Doordat je het verhaal van jouw verlies in jouw levensverhaal verweeft, verbindt het je ook met diegene die je verloren bent. Waardoor hij of zij een kostbare plek blijft innemen in jouw leven.
Toch vind ik de term 'verwerken' ook een mooie term. Juist omdat het woord 'werken' er in zit. Rouwen is hard werken. Het vereist een actieve houding. Je moet er actief mee aan de slag. De pijn toelaten. Een nieuwe balans vinden. Ontdekken wat jouw leven voor betekenis heeft zonder die ander. Je sluit je verlies er niet mee af, je krijgt de ander er niet mee terug. Maar het gaat een onderdeel uitmaken van jouw levensverhaal vol verliezen en overwinningen, verdriet en groei. Als je dat durft en de pijn niet uit de weg gaat, zal de balans uiteindelijk verschuiven naar herstel.
Reactie plaatsen
Reacties