Je hoeft niet altijd sterk te zijn

Wanneer we praten over ziekte of andere moeilijke dingen die je kunnen overkomen, hebben we vaak de neiging om te spreken in 'sterke' taal. Je bent een dappere doorzetter, je vecht tegen je ziekte, je weet niet van opgeven, je klaagt nooit... 

Als dit termen zijn die helpend voor jou zijn, moet je ze vooral blijven gebruiken. In zekere zin hebben ziekten of andere moeilijkheden ook veel te maken met een vorm van strijd. Strijd voor een goede diagnose, voor de juiste behandeling, voor een uitkering of om simpelweg de dag door te komen.

Maar ze wekken ook de indruk dat je altijd maar sterk moet zijn wanneer je ziek bent of met andere moeilijke dingen te maken krijgt in je leven. En in deze blog wil ik er graag voor pleiten dat je echt niet altijd sterk hoeft te zijn.

Wanneer ben je sterk?

Als we in 'sterke' termen over ziekte en andere moeilijkheden praten, komt het tegengestelde daarvan al snel negatief op ons over. Als je niet dapper bent, ben je kennelijk zwak. Als je vecht tegen je ziekte, kun je het ook verliezen. Als je soms het gevoel hebt dat je het wilt opgeven, wil dat dan zeggen dat je een slappeling bent? En als je het nodig hebt om van je af te praten en alles te benoemen wat moeilijk is, ben je dan een zeur? 

Ik denk van niet.

In onze maatschappij hebben we een vertekend beeld van kracht. We zijn geneigd te denken dat een sterk iemand zonder hulp van anderen veel voor elkaar krijgt, het financieel goed heeft, zich nooit somber bang of eenzaam voelt en veel invloed heeft op anderen. Maar dan heb je al snel een probleem wanneer je ziek bent of met andere moeilijkheden te maken krijgt.

Ik geloof dat kracht in hele andere dingen schuilt en niks met macht, rijkdom of uiterlijk vertoon te maken heeft. Juist wanneer je toe durft te geven dat je het soms even allemaal niet meer ziet zitten, dat je hulp nodig hebt of dat je alles ongelooflijk stom vindt, is dat heel krachtig. En opgeven kan soms ook heel goed zijn. Daarmee laat je zien dat je het niet alleen kunt, dat je anderen nodig hebt en dat sommige dingen in het leven nou eenmaal heel moeilijk kunnen zijn. En juist dat laat zien hoe sterk jij bent.

Ruimte scheppen

Wat wel helpt wanneer je het moeilijk hebt, is ruimte scheppen voor jezelf.

Dat kun je in de eerste plaats doen door te erkennen dat je het moeilijk hebt. Door te rouwen om de dingen die jou zijn overkomen. En soms is het ook nodig om ergens keer op keer over te rouwen. Het verlies van gezondheid is niet iets wat je 'een plekje' geeft, maar iets waar je keer op keer tegenaan loopt en wat pijn doet. En dat mag. Dat is niet zwak. Je hebt geen schop onder je kont nodig. Het is gewoon een rotsituatie waar jij in zit. En wanneer je stopt met vechten tegen die gevoelens van verdriet, boosheid of eenzaamheid maar ze er gewoon laat zijn, geeft dat ruimte. Dus huil, schreeuw, trap de machteloosheid van je af (hint: doe dat bij voorkeur op een fiets en niet tegen een harde muur of badrand. Dat heeft mij een gekneusde teen gekost). Het mag allemaal. Ik merk dat mensen vaak bang zijn dat als ze die gevoelens eenmaal toelaten, ze erdoor overweldigd zullen worden. Als rouwtherapeut kan ik je dan geruststellen. Gevoelens komen in golven. Ze kunnen even heel heftig zijn, waardoor je het gevoel krijgt dat je erin verdrinkt. Maar je zult merken dat ze na een tijdje ook weer afnemen en er een korte of lange periode van rust volgt...tot de volgende golf weer aanzwelt. Dat is heel normaal. En als het je lukt om je mee te laten drijven op die golven, zul je merken dat je steeds minder het gevoel krijgt dat je verdrinkt.

Ook kun je je gevoelens delen met mensen die je vertrouwt en waarvan je weet dat ze goed kunnen luisteren. Het benoemen van moeilijke gevoelens helpt om ze te ordenen en op te ruimen. Overigens geldt hetzelfde voor het creatief vormgeven van de dingen die je moeilijk vindt, bijvoorbeeld in een gedicht of een kunstwerk. En dat geeft ruimte en lucht. Het kan zorgen voor opluchting, eenzaamheid verminderen en je een voldaan gevoel geven omdat je iets gedaan hebt met die emoties.

Verzamel mensen om je heen die er voor jou zijn en waar jij ook voor kunt zijn op een manier die bij jou past. Zo kun je elkaar steunen in moeilijke momenten. Maak een verzendlijst in Whatsapp waarmee je met één appje meerdere mensen kunt mobiliseren als het nodig is. Bijvoorbeeld door om gebed te vragen als je het moeilijk hebt. Of te vragen of iemand bereid is voor jou de kinderen uit school te halen of een keer voor je te koken. Een ondersteunende omgeving vindt dat echt geen probleem en staat graag voor je klaar. Belangrijk daarbij is wel dat jij er andersom voor kiest om er op jouw manier ook voor de ander te zijn. Om éénrichtingsverkeer te voorkomen, maar ook omdat het voor jouw zelfwaardering en zingeving goed is wanneer relaties wederkerig zijn.

Je kunt ook ruimte scheppen door de natuur in te gaan of lekker met je handen bezig te gaan. Eindeloos gepieker over je gezondheid of andere moeilijke dingen in jouw leven leiden eigenlijk nooit tot een oplossing daarvan en maken de problemen vaak alleen maar groter. Maar gepieker loslaten is moeilijk (hier zit een ervaringsdeskundige :-). Het helpt dan om uit je hoofd te gaan door lekker naar buiten te gaan of iets te creëren met je handen. Is dat door jouw omstandigheden onhaalbaar, dan kun je er ook voor kiezen om je af te laten leiden door bijvoorbeeld het luisteren van een boeiende podcast of het kijken naar een leuke Netflix-serie.

Ook opgeven kan ruimte scheppen. Dat voelt tegenstrijdig, maar als je stopt met vechten en stopt met dingen willen bereiken die (tot jouw grote verdriet) niet langer haalbaar zijn door jouw gebrek aan gezondheid of andere omstandigheden, kan het heel goed zijn om op te geven. Niet langer te zoeken naar manieren om tóch te kunnen blijven werken. Tóch nog ergens een behandeling te vinden die jou wel kan helpen. Die ouder te willen zijn die iedere wedstrijd langs te lijn staat. Ja, het is heel verdrietig als je dit soort dingen op moet geven. Ook omdat het kan voelen alsof je de hoop opgeeft. Maar ze kunnen wel lucht, tijd en ruimte scheppen, waardoor juist nieuwe mogelijkheden en kansen ontstaan.

Laat dingen los die voor jou niet werken. Ik kan als hulpverlener nog zoveel adviezen aan jou geven, maar jij bent je eigen unieke jij en sommige dingen zullen voor jou wel werken en andere niet. Dat is prima! Neem artsen, therapeuten en andere hulpverleners serieus, maar kijk daarbij ook wat voor jou wel en niet werkt. Heb je er goed over nagedacht en wil je bijvoorbeeld een bepaalde behandeling niet omdat het jou teveel kost? Bespreek dat dan gewoon met je arts.

En de bonustip voor christenen: deel al je gevoelens, frustraties, waarom-vragen en al het andere waar je mee zit ook met God. De Bijbel staat vol verhalen over mensen die waarom-vragen hadden, boos of verdrietig waren, even niet wisten hoe ze verder moesten. Ook daarin mag de Bijbel een voorbeeld voor ons zijn. Het is oké om het even zelf niet meer te weten of om boos of verdrietig te zijn. God weet het en bij Hem kun je ook al die gevoelens en frustraties kwijt. Zelfs wanneer je het gevoel hebt dat je boos bent op God zelf.

Je hoeft niet sterk te zijn op de manier waarop we dat in deze maatschappij vaak vormgeven. Jouw kracht mag liggen in het jezelf kwetsbaar durven op te stellen, je gevoelens te uiten en te delen, hulp te durven vragen en het soms allemaal gewoon even echt niet meer te weten of zelfs dingen of dromen op te geven. Want juist op die manier ontwikkel je veerkracht en kun je weer verder.