Hoogsensitiviteit en spiritualiteit

Veel hoogsensitieve personen houden zich bezig met spiritualiteit. Ze willen weten wat de zin van het leven is, willen een antwoord op de grote levensvragen en hebben met enige regelmaat bijzondere ervaringen die niet met wetenschappelijke verklaringen uit te leggen zijn. Vaak waren ze al met geloof en spiritualiteit bezig op jonge leeftijd. Ze leggen zich toe op meditatie, ervaren de aanwezigheid van iets 'hogers' en vinden betekenis in diverse religieuze of spirituele uitingsvormen.

Hoe serieus moet je als HSP je zintuig voor het bovennatuurlijke nemen? Wat kun je ermee? Hoe kun je het vorm geven? En schuilt er ook een gevaar in?

Onbegrip

Ieder boek wat ik in mijn kast heb staan over hoogsensitiviteit besteedt een gedeelte aan het onderwerp spiritualiteit. Daar waar spiritualiteit of geloof in de samenleving vaak gezien wordt als iets zweverigs, is dit voor veel HSP een heel normaal onderwerp. Zij 'voelen' dat er meer is en halen (een deel van) hun identiteit uit hun spirituele of geloofsleven. Voor buitenstaanders is dit vreemd en vaak ook onnavolgbaar. Dat kan ervoor zorgen dat jij je als hoogsensitief persoon onbegrepen voelt.

Elaine Aron, die baanbrekend werk heeft verricht rondom het onderwerp hoogsensitiviteit, merkte in haar gesprekken met HSP dat ongeveer de helft van hen zich veel bezighoudt met spiritualiteit en/of geloof. Zij halen daar hun kracht uit en worden er enthousiast van. Een zeer groot deel van hen heeft weinig tot niets met georganiseerde godsdienst. Maar de ongeorganiseerde godsdienst bloeit onder mensen die hoogsensitief zijn.

Voor je verder leest is het op zijn plaats om te vermelden dat ik christen ben en dat ik deze blog ook vanuit die overtuiging en mijn eigen ervaring en waarnemingen hierin schrijf.

Wetenschap versus religie

Hoewel de overgrote meerderheid van de wereldbevolking op de één of andere manier gelooft in het bestaan van een godheid of van iets 'hogers', zijn wij dat geloof in de westerse wereld kwijtgeraakt. Wij geloven vooral in onze ratio en in de wetenschap. Geloof en gevoel zijn iets engs geworden en moeten we vooral niet te serieus nemen. Zeker niet als we het niet wetenschappelijk kunnen verklaren.

Persoonlijk vind ik dat een bijzondere redenatie. Mensen geloven al duizenden jaren in iets en ook de  meerderheid van de huidige wereldbevolking gelooft in iets dat groter is dan onszelf. Dat een fenomeen op dit moment niet in wetenschappelijke wetten te vatten valt, wil nog niet zeggen dat het niet zo is. Ook wetenschappelijke inzichten veranderen voortdurend en de reden dat mensen zich bezig houden met wetenschap is omdat ze graag iets willen kunnen verklaren wat ze tot op heden niet kunnen verklaren. Om geloof, religie, spiritualiteit of hoe je het ook noemen wilt dan zomaar weg te zetten onder de noemer 'dat is voor mensen die het leven anders niet aankunnen', 'dat is voor mensen die minder intelligent zijn' of 'dat is iets voor zweverige types' vind ik onwenselijk. Daarmee zet je niet alleen veel van de mensen die ons voorgingen, maar ook het overgrote deel van de huidige wereldbevolking in een hoek. 

Wat moet je met alles wat je voelt en waarneemt op geestelijk vlak?

Veel hooggevoeligen lijken een 'open deur' naar de spirituele wereld te hebben. Hoe dat precies in zijn werk gaat weet ik niet en valt ook moeilijk te onderzoeken, omdat het geestelijke niet in wetmatigheden te vatten valt. In mijn gesprekken met HSP zie ik die geestelijke 'open deur' vaak terug. Zowel positief als negatief. Mensen krijgen dromen die hen iets lijken te vertellen, voelen de aanwezigheid van iets 'kwaads' of 'goeds' en geloven dat er 'iets' of 'Iemand' is die groter is dan henzelf. Maar ik zie ook dat mensen soms onverklaarbare dingen ervaren die hen bang maken.

Ik heb geleerd om deze indrukken serieus te nemen. Ik geloof in het bestaan van God en ik geloof ook in het bestaan van het kwaad. Ik geloof dat God ons soms iets wil zeggen door middel van dromen of een indruk die je krijgt. Maar ik geloof ook dat er duisternis is, die er alleen maar op uit is om onze vrede te roven en ons in verwarring te brengen.

Hoe neem je geestelijke waarnemingen serieus?

Ik geloof, in tegenstelling tot veel HSP, dat er maar één waarheid is en dat is Jezus. Hij zegt in de Bijbel over Zichzelf dat Hij de Weg, de Waarheid en het Leven is, maar ook dat Hij de enige weg naar God is. Dit zegt Hij in het Bijbelboek Johannes, hoofdstuk 14, vers 6. Dit betekent dat het belangrijk is dat ik elke geestelijke of spirituele indruk die ik krijg of waarvan ik in een gesprek hoor dat iemand anders die heeft gekregen langs die meetlat leg. Klopt het met wat er in de Bijbel staat? Klopt het met wat ik weet over God en Jezus?

Daarnaast kijk ik ook welk gevoel een geestelijke indruk mijzelf of iemand anders geeft. Wanneer ik merk dat ik of één van de mensen met wie ik spreek ergens bang van word of dat iets mij of hen heel erg neerdrukt of schuldgevoel aanpraat, vind ik dat verdacht. Vaak zie ik daar de hand van het kwaad in.

Het is soms lastig om onderscheid te maken in de vraag of een waarneming van God of van het kwaad komt. En wanneer ik daar niet zeker van ben, bid ik of God me dat duidelijk wil maken. Soms is het prima om direct actie te ondernemen naar aanleiding van iets wat je voelt. Heb je de indruk dat je iets bemoedigends tegen iemand mag zeggen, maar weet je niet zeker of dit van God komt? Bemoedigen kan nooit kwaad, dus gewoon lekker doen. Heb je de indruk dat het ergens niet pluis is? Je doet er niemand kwaad mee om in stilte te bidden voor bescherming voor jezelf en je dierbaren en vaak is het ook prima om die plek te verlaten. Soms is het ook niet helemaal duidelijk wat nou precies wat is. In zo'n geval bid ik om bescherming en blijf ik bidden om duidelijkheid.

Kan het kwaad om op zoek te gaan naar spiritualiteit?

Ik geloof dat er goed en kwaad is. En ik geloof ook dat, hoe goed je bedoelingen ook kunnen zijn, het toch kwaad kan om je vol in de spirituele wereld te storten. Dat heeft alles te maken met het feit dat ik christen ben. Er is voor mij maar één waarheid. En er is een tegenstander die er alles aan wil doen dat jij die waarheid niet ontdekt. En hij kan zich buitengewoon aantrekkelijk voordoen. Ik denk dat er vele vormen van spiritualiteit zijn die kwaad kunnen en heb dat helaas ook in de praktijk gezien. De Bijbel zegt dat de duisternis zich voor kan doen als een engel van het licht (dit staat in het Bijbelboek 2 Korinthe, hoofdstuk 11, vers 14). Dat betekent dat je allerlei prachtig lijkende geestelijke ontdekkingen kunt doen, waar je uiteindelijk toch bang van wordt of door in verwarring raakt omdat het niet uit de goede Bron komt.

Als je geïnteresseerd bent in spiritualiteit, wil ik je graag uitdagen om eens op zoek te gaan naar Wie Jezus is. Je kunt dit doen door heel eenvoudig aan God te vragen of Hij je wil laten zien wie Jezus is. Moeilijk of spannend? Helemaal niet! Het enige wat je hoeft te doen is hardop of in jezelf tegen God te zeggen: 'God, ik geloof dat er meer is dan wat ik zie. Wilt U mij laten zien wat dat is? En wilt U me laten zien Wie Jezus is?'. Dat is alles.

Ook kun je ervoor kiezen de Bijbel te gaan lezen (begin dan in het tweede deel van de Bijbel dat christenen het Nieuwe Testament noemen), in gesprek te gaan met christenen die je kent, of een cursus over het christelijk geloof bij jou in de buurt of online te volgen.  En als je vragen hebt of dat moeilijk vindt (of boos of chagrijnig wordt van wat je hier leest ;-), aarzel dan vooral niet om me een berichtje te sturen.

Hoe kun je je hoogsensitiviteit als christen inzetten?

Als christen kun je je hoogsensitiviteit op vele prachtige manieren inzetten. Ik denk dat veel van de ingevingen die we als hoogsensitieve christenen krijgen ons ingegeven worden door de Heilige Geest. In je gesprekken met mensen kun je de indrukken die je meent te krijgen omzetten in een bemoediging of vraag. 'Terwijl ik met je aan het praten ben, krijg ik het beeld van een prachtige roos die op het punt staat tot bloei te komen. Ik heb het idee dat dat over jou gaat!' of 'Ik heb het idee dat je verdrietig bent, klopt dat?'. Hiermee kun je mensen geweldig bemoedigen of komen tot de kern van een probleem. Pas daarbij wel op met hoe je dingen verwoord en vraag eerst aan God of je sommige dingen wel moet benoemen. Want sommige dingen kun je beter onbenoemd laten en alleen voor jezelf meenemen in gebed, omdat de ander er nog niet klaar voor is of omdat een opmerking te sturend kan zijn voor een ander.

Jouw hoogsensitieve talenten zijn bij uitstek geschikt om in te zetten op verschillende terreinen in jouw kerk, afhankelijk van wat voor soort kerk je bezoekt. Je kunt ze inzetten binnen het pastoraat, in het schrijven van kaartjes of sturen van appjes, binnen een aanbiddingsteam, in een gespreksgroep of in een gebedsteam. Je kunt profetieën uitspreken of onderscheiding van geesten hebben, waardoor je soms kunt zien dat iets wat gezegd of gedaan wordt niet of juist wel uit een zuivere bron komt. Je kunt het inzetten in je eigen gebedstijd, door te bidden voor de mensen die je in je hoofd krijgt.

Wel wil ik je op het hart drukken om in de gevallen waarbij andere mensen betrokken zijn altijd voorzichtig te zijn met wat je zegt en doet. Ook hoogsensitieve mensen kunnen falen. We kunnen ernaast zitten met een indruk. En soms is een indruk die we menen te krijgen ook iets wat we heel graag zouden willen, maar wat we niet doorkrijgen van God. Kleed je woorden zorgvuldig in en doe geen absolute uitspraken als 'God heeft tegen mij gezegd dat...', waardoor een ander er niets meer tegenin kan brengen. Misschien heb je gelijk, misschien ook niet, maar op een ander kan dit overkomen als manipulatie of je stuurt iemand teveel met een opmerking en dat is het laatste wat je moet willen.

De lat te hoog leggen

Iets anders wat ik niet onbenoemd wil laten op het gebied van hoogsensitiviteit en christen-zijn, is dat hoogsensitieve mensen geneigd zijn om de lat heel hoog te leggen voor zichzelf. Ze zijn heel gedreven in hun geloof en willen alles wat in de Bijbel staat heel serieus nemen. Ze willen evangeliseren, dagelijks in de Bijbel lezen, veel tijd in gebed doorbrengen, et cetera. Dat je dat wilt is prachtig en laat een stuk van jouw hart zien richting God. Maar meestal is de lat die je voor jezelf legt onhaalbaar en dat kan alleen maar leiden tot schuldgevoelens richting God.

God is een God van liefde. Hij houdt van jou en weet heel goed hoe jij in elkaar steekt. Hij heeft je tenslotte Zelf gemaakt. Hij ziet jouw hart en jouw verlangen en geniet daarvan. Hij heeft een aantal taken voor jou voorbereid die jij mag doen. Dat kun je lezen in het Bijbelboek Efeze, hoofdstuk 2, vers 10. Vraag Hem welke dingen je voor Hem mag doen. Je hoeft niet meer te doen dan dat.

Het gaat Hem om de relatie met jou. Niet of je je goed houdt aan de wetjes en regeltjes. Hij wil jouw hart. Niet jouw scorelijst met hoeveel mensen je over God hebt verteld, hoeveel minuten je in gebed hebt doorgebracht of hoeveel hoofdstukken je uit de Bijbel hebt gelezen vandaag.

Geraadpleegde bronnen:

• De Bijbel 
• Boek: Hoog Sensitieve Personen, Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt - Elaine N. Aron
• Boek: Hooggevoeligheid, een miskende gave, als hooggevoeligen teveel lasten dragen - Christa en Dirk Lüling
• Boek: Waardevol hooggevoelig, In relatie met God, jezelf en de ander - Marit Goessens