Hoe zorg je goed voor jezelf?

Wanneer je hoogsensitief bent, ben je vaak heel goed in het zorgen voor anderen. En dat is een prachtige eigenschap. Maar veel HSP'ers zijn wat minder goed in het zorgen voor zichzelf. Ze laten de behoeften van anderen voorgaan op hun eigen behoeften. Ze kennen hun eigen grenzen niet. Ze voelen de signalen van hun hoofd en lichaam vaak slecht aan. Ze gaan veel te lang door. Of ze weten zelf niet goed wat ze nodig hebben.

Gevolgen

De gevolgen hiervan kunnen ernstig zijn. Wanneer je je eigen grenzen niet goed kent of je er niet aan houdt, gaan je lijf en hoofd op den duur protesteren. En dat kan vervelende gevolgen hebben; stress, vermoeidheid, lichamelijke klachten, slecht slapen, angststoornissen tot zelfs een burnout aan toe.

Verkeerde manieren van zelfzorg

In de stress en chaos van iedere dag is het niet altijd makkelijk om zelf goed te weten wat je nodig hebt. Je pakt een glas alcohol 'want dat helpt om te ontspannen', je duikt de snoepla in 'want dat heb ik wel verdiend na een dag hard werken', je brengt uren door op social media om 'even tot rust te komen' of je koopt iets wat je eigenlijk niet nodig hebt om jezelf te verwennen na dat harde werken. 

Hoewel er niets mis is met zo af en toe een glas alcohol drinken of iets lekkers eten en soms iets leuks voor jezelf kopen om jezelf te verwennen, is het niet verstandig om van dit soort dingen een gewoonte te maken. Je gaat je stress met de verkeerde brandstof te lijf en dat kan ernstige gevolgen hebben.

Je hoeft niet te stoppen met het zorgen voor anderen

Maar hoe dan wel? Hoe zorg je nou goed voor jezelf én hou je oog voor de behoeften van de mensen om je heen? Als HSP'er haal je namelijk ook vaak veel energie uit het zorgen voor de mensen om je heen. Je hoeft daar dus ook niet mee te stoppen! Maar het is wél verstandig om er een goede weg in te vinden, zodat je niet langer alleen goed voor de mensen om je heen zorgt, maar ook goed voor jezelf gaat zorgen.

De 3 'r'-en

Veel van de tips die ik je ga geven hebben te maken met de 3 'r'-en: rust, reinheid en regelmaat. Veel HSP'ers hebben er baat bij als ze een vast en voorspelbaar patroon inbouwen in hun leven, met voldoende ruimte voor rust, reinheid en regelmaat. Als het je lukt om daarmee aan de slag te gaan, ben je al een heel eind. Veel van de onderstaande tips zijn praktische handreikingen over hoe je dit in het groot en in het klein vorm kunt geven. Daarnaast vind je nog een aantal andere tips over hoe je goed voor jezelf kunt zorgen.

15 tips voor goede zelfzorg

1. Zorg voor voldoende nachtrust. Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op. Ben je gewend een middagdutje te doen? Probeer dan niet langer dan 20 minuten te slapen. Na 30 minuten kom je in een diepe slaap. Hierdoor word je suf wakker en loop je het risico 's nachts minder goed te slapen. Na drie uur nog een middagdutje doen is ook niet verstandig. Dan loop je het risico dat je moeilijk in slaap valt.
2. Eet en drink gezond. Kies voor voeding die 'voedt' en niet 'vult'. Voeding die voedt bevat veel bouwstoffen die je lichaam nodig heeft. Voeding die vult bevat vooral veel suikers, die niet goed zijn voor je lijf. Het voedingscentrum adviseert 250 gram groenten per dag en 200 gram fruit (dit zijn ongeveer 2 stuks fruit). Vind je het lastig om zoveel groente te eten bij de avondmaaltijd? Eet dan 's middags bijvoorbeeld een maaltijdsalade of beleg je boterham met humus, komkommer en tomaat. Of snack 's middags nog wat worteltjes weg, in plaats van een gevulde koek. Wees zeer matig met alcohol, koffie, frisdranken en vruchtensappen. Alcohol is geen best middel om je stress mee te lijf te gaan. Het brengt veel risico's met zich mee en bevat bovendien, net als vruchtensappen en frisdranken, veel suikers. Koffie bevat cafeïne wat je nachtrust en hartritme negatief kan beïnvloeden. Drink in plaats daarvan water en kruidenthee. Saai, ik weet het. Maar je kunt water lekkerder maken door bijvoorbeeld een paar blaadjes munt of een schijfje citroen toe te voegen.
3. Zorg voor voldoende beweging. Beweging is niet alleen goed voor je lijf, maar ook voor je koppie. De hormonen die aangemaakt worden wanneer je beweegt, zorgen namelijk ook voor stressvermindering in je koppie.
4. Zorg voor weinig prikkels in huis. Voor de één betekent dit dat het huis opgeruimd en schoon is, voor de ander betekent dit dat er zo min mogelijk spullen in huis staan. Jij weet zelf het beste wat bij jou past. 'Rommel' betekent 'prikkels' voor jouw brein en die kosten onnodig veel energie. Als je iedere dag even een kwartiertje tot een half uur door het huis gaat, is het makkelijker om de boel bij te houden. Voedt je kinderen (en partner ;-) hier ook in op. Je kunt kinderen al heel jong leren hun eigen speelgoed op te ruimen, hun was in de wasmand te doen en hun vaat in de vaatwasser te zetten.
5. Stel door de dag heen micro-pauzes in. Trek je even terug op een rustig plekje en drink in alle rust een kop thee. Loop een klein blokje om. Of ga even rechtop in je stoel zitten, concentreer je een minuut op je ademhaling en ga bij jezelf na: hoe voel ik me? Ervaar ik stress? Waar voel ik die stress in mijn lijf? Wat heb ik nu nodig? Zo geef je je hoofd en lijf de aandacht die het nodig heeft en kun je op tijd bijsturen.
6. Organiseer je huishouden op een efficiënte manier. Bekijk je agenda en huishouden eens kritisch. Zijn er dingen die je uit handen kunt geven of anders kunt organiseren? Kun je een poule maken met een buurvrouw, zodat je niet iedere dag de kinderen van school hoeft te halen? Kun je boodschappen doen voor de hele week, zodat je niet iedere keer naar de supermarkt hoeft? Zijn er klussen die de kinderen of je partner van je over kunnen nemen? En ja...zij zullen het ongetwijfeld anders en minder goed doen dan jij, maar het belangrijkste is dat het gedaan wordt. Zijn er misschien ook klussen die je iedere week doet, maar die wel wat minder kunnen? Die koelkast hoeft echt niet iedere week gepoetst te worden. En als je het je kunt veroorloven: al eens gedacht aan een hulp in de huishouding, een robotmaaier of een robotstofzuiger? Deze kunnen je veel werk uit handen nemen.
7. Leer 'nee' zeggen. Ik ben zelf geneigd overal heel enthousiast in te springen en 'ja' op te zeggen en als ik eenmaal thuis kom in de stress te schieten over de vraag hoe ik dit in vredesnaam voor elkaar ga krijgen. Ik heb mezelf nu aangeleerd om te zeggen: 'Ik wil daar even over nadenken'. Het geeft de ander het gevoel dat ik hem serieus neem en mij de rust om er over na te denken of dit echt een goed idee is. Daardoor is 'nee' zeggen voor mij ook veel makkelijker geworden. Je hoeft je hierbij niet uit te putten in verontschuldigingen of redenen waarom je 'nee' zegt. De ander stelt jou een vraag, jij hebt alle recht om daar 'ja' of 'nee' op te zeggen. Overigens kies ik er zelf meestal wel voor om uit te leggen waarom ik iets niet doe, omdat ik merk dat anderen zich soms afgewezen voelen als ik 'nee' zeg óf dat ze het gevoel krijgen ergens alleen voor te staan. Hoewel hun gevoel niet mijn verantwoordelijkheid is, kan ik het wel makkelijker voor ze maken door uit te leggen waarom ik iets niet doe. Dat werkt voor henzelf én voor mij prettiger. 
8. Kies bewust voor de verplichtingen die je wél aangaat. Activiteiten op je nemen is niet erg. We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om deze maatschappij draaiende te houden met elkaar. Je mag die dingen doen die bij je passen. Daar haal je ook voldoening uit en dat is mooi. Maar kies er bewust voor. Maak van tevoren een afweging in hoeveel tijd en energie iets gaat kosten en wat dat betekent voor de rest van je agenda. Wanneer je ergens bewust voor hebt gekozen, wordt het makkelijker om een taak vol te houden. Ook op de momenten dat het eventjes teveel is. Bovendien doe je de dingen waar je bewust voor gekozen hebt vaak ook beter dan de dingen waar je per ongeluk ingerold bent en eigenlijk niet zoveel zin in hebt. Dat zorgt voor meer voldoening.
9. Stel jezelf regelmatig de vraag: wat heb ik nu nodig? En doe dat als het even kan ook! Heb je nú even een break nodig? Laat je werk dan voor wat het is en ga even dat ommetje lopen of lees even een hoofdstuk uit een boek. Vaak zul je merken dat je daarna je werk ook weer beter en geconcentreerder op kunt pakken.
10. Onderhoud je sociale contacten. We hebben onze vrienden en familie nodig in goede en in slechte tijden. Sociaal contact maakt ons weerbaarder en verlaagt de stress. Praat over de dingen die je bezig houden en onderneem leuke dingen samen.
11. Oefen jezelf in dankbaarheid. Soms is het leven heel ingewikkeld en is het moeilijk om nog dingen te ontdekken waar je dankbaar voor bent. Maar leven vanuit een dankbare houding maakt ons sterker, we gaan meer letten op de dingen die wél goed gaan en putten daar weer troost uit. Er is altijd iets om dankbaar voor te zijn! Probeer te focussen op de mooie dingen in het leven.
12. Wees mild voor jezelf. Het is oké om fouten te maken, het is oké om verdrietig te zijn, het is oké om even een sas-dag te hebben. We kunnen zo streng zijn voor onszelf. Maar iedereen maakt fouten, verdriet mag er zijn en zo af en toe mag je jezelf ook gewoon een dagje gunnen waarop je lekker snoept waar je zin in hebt. 
13. Doe iets voor een ander. Dit lijkt tegenstrijdig, maar wanneer we iets voor een ander doen, kan ons dat juist losmaken van onze eigen sores. Bovendien levert het voldoening op. Maar... blijf hierin wel voor jezelf zorgen.
14. Zet afspraken met jezelf in je agenda. Moeite met tijd vrijmaken voor dat boek wat je al zolang wilt lezen, een middagje baantjes zwemmen of een avond ongegeneerd binge-watchen? Zet afspraken met jezelf in je agenda. Zo weet je zeker dat je agenda niet ongemerkt volloopt met 1001 afspraken, waardoor je niet meer toekomt aan tijd voor jezelf.
15. Vraag jezelf af: Moet ik dit nu doen? En wel op de volgende 5 manieren: Moet ik dit nu doen? Moet ik dit nu doen? Moet ik dit nu doen? Moet ik dit nu doen? Moet ik dit nu doen? Zo ontdek je of datgene wat je wilt gaan doen ook echt is wat je moet doen.