'Wat ben jij een controlfreak zeg!' roept ze uit als ik een paar afspraken met haar probeer te maken. Het gesprek loopt niet zo lekker. Ik zie een paar leeuwen en beren op de weg en probeer daarop te anticiperen, maar zij vindt het onzin en wil gewoon spijkers met koppen slaan. Ik schutter nog wat, maak de meest noodzakelijke afspraak en druip dan af.
Eenmaal thuis merk ik dat ik verdrietig ben. Zoals zo vaak bij een opmerking die me raakt, komt ook deze opmerking pas echt binnen als ik weer in de rust ben. Ik pieker er over. Ik wil leerbaar zijn. Ik wil dat mensen tegen mij kunnen zeggen waar ze tegenaan lopen. En ik wil dingen aanpassen in mijn gedrag als mensen een punt hebben. Maar daar zit nu juist het probleem: ik vraag me af of ze een punt had.
'Vind jij mij een controlfreak?' vraag ik mijn lief als hij later die dag thuis komt. Hij kijkt me verbaasd aan. 'Een controlfreak? Jij? Hoe kom je daar bij?' Ik leg hem uit wat er gebeurd is. Dan gaat bij hem een lampje branden. 'Ik denk niet dat jij een controlfreak bent,' zegt hij, 'maar ik denk wel dat je zo kunt overkomen op mensen.'
Als hij uitgepraat is begrijp ik zijn punt. En de frustratie van sommige mensen. Ik ben inderdaad van de details. En wil de dingen graag tot in de puntjes geregeld hebben. Ik vind het fijn als de dingen op mijn manier gaan. En ja...deels is dat eigenwijsheid die zeker niet altijd nodig is. Maar wat nog weleens over het hoofd gezien wordt is dat het voor mij (en voor vele chronisch zieken met mij) ook pure noodzaak is.
Afspraken vergen voor mij vaak zoveel meer voorbereiding dan voor gezonde mensen. Bij het maken van afspraken moet ik voortdurend inschattingen maken: hoeveel energie gaat dit me kosten? Welke dingen moet ik hiervoor laten? Is dat het me waard? Zijn er aanpassingen mogelijk waardoor het mij minder energie kost? Heb ik hulpmiddelen nodig, zoals mijn rolstoel? Wie zijn er aanwezig? Want leuk of niet: de ene persoon kost me nou eenmaal meer energie dan de andere. Wat wordt de locatie? Is die makkelijk te bereiken en zijn er dingen op de locatie waar ik rekening mee moet houden, zoals licht, geluid of drukte?
Voor heel veel afspraken heb ik die afwegingen graag over. Ik ben nou eenmaal een mensenmens, vind het leuk om voor groepen te spreken, hou van nieuwe avonturen en ga graag een stuk verantwoordelijkheid aan in de hoop deze wereld een heel klein stukje mooier of leefbaarder te maken. Maar dat heeft bij mij wel meer voeten in de aarde dan bij gezonde mensen.
Douchen én een veeleisende afspraak op dezelfde dag? Dat gaat niet (douchen kost me echt belachelijk veel energie). Een stukje lopen van de ene locatie naar de andere met mensen die niet binnen mijn inner circle vallen? Geen goed idee. Later op de avond eten wegens een activiteit? Dat wordt hem niet of ik moet zorgen dat ik op een eerder tijdstip al iets kan eten. Bij mensen op bezoek op een koude dag? Dan moet ik voor de zekerheid een dekentje en een kruik meenemen, zodat niet iedereen zit te puffen van de warmte terwijl ik het eindelijk een beetje warm begin te krijgen. Werkelijk iedere afspraak vraagt voorbereiding en afwegingen van mijn kant waar een gezond iemand zich (gelukkig!) weinig bij voor kan stellen.
Ik denk niet dat ik een controlfreak ben. Ik hou van verrassingen, kan redelijk goed loslaten en als ik genoeg energie heb ga ik meestal vrij makkelijk mee in de plannen van anderen. Ik denk wel dat mijn ziekte het op sommige vlakken noodzakelijk maakt om de touwtjes stevig in handen te hebben. Niet om mensen dwars te zitten, wel om zelf zo min mogelijk averij op te lopen. Want uiteindelijk ben ik degene die met de gebakken peren zit als dingen anders lopen dan verwacht en me daardoor veel meer energie kosten.
Een volgende keer moet ik gewoon even uitleggen waarom het voor mij belangrijk is om ook de detail-dingen te regelen. Dat scheelt de ander frustratie en mij bakken met energie. En dat is voor beide partijen wel zo prettig.