In de gesprekken die ik met mensen voer rondom seksualiteit kom ik nog regelmatig misverstanden tegen rondom anticonceptie. Of zie ik dat mensen geen volledig beeld hebben van wat er allemaal mogelijk is, waardoor ze voor het meest voor de hand liggende anticonceptiemiddel gaan. Daarom even back to the basics en alle meest gangbare anticonceptiemiddelen met voors én tegens op een rijtje, zodat jij een goede afweging kunt maken in wat je wel en niet wilt. Ook bespreek ik de veelgestelde vraag of je door het slikken van hormonen meer risico loopt om kanker te krijgen.
De pil
De pil is het meest bekende anticonceptiemiddel en is er in verschillende vormen. Bij de 'gewone' pil (ook wel combinatiepil genoemd) krijg je 2 hormoonsoorten binnen, namelijk oestrogeen en progestageen. Je slikt deze pil 3 weken lang, waarna je een week stopt. De zogenaamde 'stopweek'. In deze week word je ongesteld. Deze pil zorgt ervoor dat je geen eisprong hebt, dat het slijm in je baarmoedermond stugger wordt waardoor zaadcellen daar minder goed doorheen komen én het zorgt ervoor dat een bevrucht eitje niet in kan nestelen, mocht deze ondanks de andere werkingen van de pil tóch bevrucht raken (deze kans is heel klein, maar wel aanwezig). Daarnaast is er de 'minipil'. Deze heeft maar 1 hormoon, namelijk progestageen, maar verder dezelfde werking. In tegenstelling tot de combinatiepil slik je de minipil iedere dag. Het voordeel van de combinatiepil ten opzichte van de minipil is dat je regelmatig ongesteld wordt en een enkele keer je menstruatie ook uit kunt stellen door de pil een weekje langer te slikken. Het voordeel van de minipil is dat je minder hormonen binnen krijgt.
Waarom wél gebruiken: betrouwbaar, met de combinatiepil wordt je menstruatie regelmatig, ook heb je door het gebruik van de pil vaak minder bloedverlies en pijn rondom de menstruatie. Met de minipil verdwijnt de menstruatie vaak zelfs helemaal na een periode van onregelmatige menstruaties.
Waarom niet gebruiken: ben je geneigd om wel eens een pil te vergeten? Dan is de pil geen betrouwbaar anticonceptiemiddel. Als je liever geen hormonen gebruikt is het ook geen goed idee om aan de pil te gaan. En met de combinatiepil heb je meer kans op trombose. Dit zijn kleine bloedpropjes in je bloed waar je erg ziek van kunt worden.
Condooms
Een condoom is een hoesje van rubber (mannen) of plastic (vrouwen) dat je om de penis aanbrengt of in de vagina inbrengt. Een condoom voorkomt dat het zaad van de man het vrouwenlichaam binnenkomt en voorkomt daarmee dat je zwanger raakt. Ook beschermt een condoom tegen soa's. Wanneer je ook glijmiddel gebruikt bij het vrijen is het belangrijk dat dit glijmiddel op water- of siliconenbasis is, omdat glijmiddel op oliebasis het rubber van een condoom aantast, waardoor het condoom niet langer betrouwbaar is.
Waarom wél gebruiken: betrouwbaar, goed alternatief op anticonceptiemiddelen met hormonen.
Waarom niet gebruiken: je hebt niet altijd een condoom bij je, het omdoen van een condoom kan als vervelende onderbreking van een vrijpartij worden ervaren (let op: dit geldt niet voor het vrouwencondoom, want dat kan al aan het begin van een vrijpartij ingebracht worden), niet iedere man vindt het gebruiken van een condoom prettig.
Het spiraaltje
Het spiraaltje heb je in twee vormen: het koperspiraaltje en het hormoonhoudende spiraaltje. Het spiraaltje is een staafje dat door een arts in de baarmoeder wordt ingebracht en daar wordt uitgeklapt zodat het een soort 'T' vormt. Het koperspiraaltje voorkomt alleen dat een bevruchte eicel in kan nestelen. Een hormoonhoudend spiraaltje zorgt er daarnaast voor dat het slijm in de baarmoederhals stugger wordt, waardoor spermacellen er moeilijker doorkomen en ook de bedekkende laag van de baarmoeder zelf wordt dunner bij een hormoonhoudend spiraaltje, waardoor innesteling van een eventueel bevrucht eitje wordt voorkomen. Bij het koperspiraaltje wordt een bevruchting niet voorkomen, alleen de innesteling. Hij het hormoonhoudende spiraaltje is de kans op bevruchting heel klein, maar wel aanwezig. Het spiraaltje wordt geplaatst voor een periode van 5 tot 10 jaar.
Waarom wél gebruiken: betrouwbaar. Je hoeft minimaal 5 jaar lang niet meer aan anticonceptie te denken. Bij het hormoonhoudend spiraaltje word je daarnaast niet tot nog maar nauwelijks ongesteld. De hoeveelheid hormonen die je binnen krijgt bij een hormoonhoudend spiraaltje is veel minder dan bij andere hormonale anticonceptiemiddelen.
Waarom niet gebruiken: Het koperspiraaltje kan zorgen voor heviger menstruaties. De plaatsing van een spiraaltje kan (maar hoeft niet!) pijnlijk zijn. Als je het moeilijk vindt om je onderbroek uit te moeten doen bij een arts is dit ook niet geschikt. En tenslotte is het hormoonhoudend spiraaltje niet geschikt als je liever geen hormonen gebruikt.
De prikpil
De prikpil haal je eens in de drie maanden bij de huisarts, maar kun je ook zelf spuiten als je dat wilt. Hij wordt toegediend door middel van een prik in de bil of de bovenarm (en als je zelf spuit doe je dit in je buik of bovenbeen). De prikpil bevat alleen het hormoon progestageen en de werking is vergelijkbaar met die van de minipil.
Waarom wél gebruiken: betrouwbaar. Je hoeft maar eens in de 3 maanden over anticonceptie na te denken. Bovendien wordt je menstruatie minder heftig of verdwijnt zelfs helemaal.
Waarom niet gebruiken: Wanneer je bang bent voor prikken is dit geen handige methode. Heb je een kinderwens? Na het stoppen van de prikpil kan het 6 tot 12 maanden duren voor je cyclus weer op gang komt. Als je liever geen hormonen gebruikt is deze methode niet geschikt.
Hormoonstaafje
Het hormoonstaafje is een staafje van 4 centimeter lang wat door middel van een prik in je bovenarm geplaatst wordt. Daarna geeft het 3 jaar lang een gelijkmatige hoeveelheid progestageen aan je lichaam af. De werking van het hormoonstaafje is vergelijkbaar met die van de minipil. Je ziet het staafje niet zitten, maar je kunt hem met je vingers wel voelen.
Waarom wél gebruiken: betrouwbaar. Je hoeft 3 jaar lang niet over anticonceptie na te denken. Je menstruatie wordt minder heftig of verdwijnt zelfs helemaal.
Waarom niet gebruiken: Als je bang bent voor prikken. Als je niet wilt dat er een klein sneetje in je huid wordt gezet om het staafje na 3 jaar weer te verwijderen. Als je liever geen hormonen gebruikt is deze methode niet geschikt.
Hormoonpleister
De hormoonpleister bevat 2 hormonen, namelijk oestrogeen en progestageen. Hij werkt dan ook hetzelfde als de combinatiepil. Je plakt de pleister 1 keer per week, 3 weken lang. Dan plak je 1 week geen pleister. Dit is je stopweek. In deze week zul je ook ongesteld worden. Je plakt de pleister op een stuk onbehaarde huid op je bil, buik, buitenkant bovenarm of romp. De keer daarop plak je hem weer op een andere plek. Nooit 2 keer achter elkaar op dezelfde plek. De werking van de hormoonpleister is vergelijkbaar met die van de pil.
Waarom wél gebruiken: als je hem gebruikt zoals is voorgeschreven is hij betrouwbaar. Je hoeft niet iedere dag over anticonceptie na te denken, maar maar 1 keer per week. Je kunt je menstruatie een week uitstellen. Je verliest minder bloed en de je kunt precies voorspellen wanneer je ongesteld wordt.
Waarom niet gebruiken: de pleister kan loslaten zonder dat je dit merkt. Is de pleister langer dan 24 uur los? Dan ben je niet meer beschermd tegen een zwangerschap. Als je liever geen hormonen gebruikt is deze methode niet geschikt.
Hormoonring
Dit is een ring met 2 hormonen (oestrogeen en progestageen) die je zelf inbrengt in je vagina. De ring kan 3 weken blijven zitten, daarna verwijder je hem en draag je een week niks. Dit is de stopweek en in deze week zul je ongesteld worden. Daarna breng je weer een nieuwe ring in. De werking van de hormoonring is vergelijkbaar met de werking van de pil.
Waarom wél gebruiken: als je de ring op de juiste manier gebruikt is hij betrouwbaar. Je hoeft niet iedere dag over anticonceptie na te denken. Je kunt je menstruatie een week uitstellen.
Waarom niet gebruiken: sommige echtparen voelen de ring zitten tijdens het vrijen. De ring kan vanzelf uit je vagina komen, bijvoorbeeld bij hard persen tijdens het poepen. Het is dan belangrijk dat je de ring zo snel mogelijk weer inbrengt. Doe je dit pas na 3 uur? Dan ben je niet langer beschermd tegen een zwangerschap. De ring geeft een grotere kans op trombose dan de pil. En als je liever geen hormonen gebruikt is deze methode niet geschikt.
Sterilisatie
Bij een sterilisatie van de man wordt door een arts een stukje van de zaadleider weggehaald en de zaadleider dichtgenaaid. Bij de sterilisatie van de vrouw worden de eileiders dichtgemaakt of zelfs helemaal verwijderd. Na de sterilisatie van een man moet je na 3 maanden op controle bij de arts om te checken of de sterilisatie gelukt is. Die 3 maanden moet je dus nog een voorbehoedsmiddel gebruiken. Na sterilisatie van een vrouw ben je meteen niet meer vruchtbaar.
Waarom wél gebruiken: sterilisatie is de meest betrouwbare anticonceptiemethode. Je hoeft niet meer na te denken over anticonceptie. Je hoeft geen hormonen te gebruiken.
Waarom niet gebruiken: je moet een kleine ingreep ondergaan en hoewel deze ingreep zeer weinig risico's met zich meebrengt, gaat iedere ingreep wel gepaard met risico's. Je kunt als vrouw een paar maanden eerder in de overgang komen. Deze methode is redelijk definitief. Als er in de toekomst toch weer een kinderwens is, kunnen eileiders die met clips zijn dichtgemaakt in sommige gevallen weer opengemaakt worden en ook voor zaadleiders die zijn doorgeknipt zijn hersteloperaties mogelijk, maar deze zijn lang niet altijd succesvol.
Minder gangbare anticonceptiemethoden in christelijk Nederland
Daarnaast zijn er nog een aantal minder gangbare anticonceptiemethoden die ik wél regelmatig terug hoor in verhalen van christenen. Daarom lijkt het me goed om ook deze hier kort te bespreken.
'Voor het zingen de kerk uit'
Bij deze methode trekt de man zijn penis terug uit de vagina voordat hij klaar komt. Deze hoor ik met name nog wel eens terug van jonge stellen die nog niet getrouwd zijn en niet naar de huisarts durven voor anticonceptie omdat hun omgeving van hen verwacht dat zij geen seks hebben voor het huwelijk. Dit is absoluut geen betrouwbare methode! Wanneer je vrijt komt er niet alleen sperma vrij bij de zaadlozing van de man. De zaadlozing wordt vooraf gegaan door voorvocht en deze bevat meestal ook sperma. Je kunt dus wel degelijk zwanger raken op deze manier!
Natural Family Planning / NFP / Sensiplan
Bij deze methode bepaal je wanneer je vruchtbaar bent door iedere morgen je temperatuur te meten, je baarmoederhalsslijm in de gaten te houden en de ligging van je baarmoederhals te controleren. Een consulent van Sensiplan kan je leren hoe je op die manier je lichaam kunt leren kennen en je eisprong met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kunt vaststellen. Als je rondom je eisprong niet vrijt, wordt je niet zwanger. De betrouwbaarheid van deze methode is volgens Sensiplan zelf even groot als die van de pil.
Ik heb daar vraagtekens bij. Deze methode vraagt van een vrouw enorme toewijding in het zichzelf temperaturen en dergelijke. Bovendien kunnen dingen als griep, stress, jetlags et cetera allemaal invloed hebben op je lichaam en zo jouw waarnemingen in de war schoppen. Ten slotte kan een spermacel 3 dagen overleven in de vagina, baarmoeder en eileiders. Dat betekent dus dat je, wanneer je 3 dagen voor of na je eisprong vrijt, je alsnog zwanger kunt raken. Andere betrouwbaarheids-indexen die ik heb gevonden stellen dan ook dat 7-16% van de vrouwen die deze anticonceptiemethode gebruikt alsnog ongepland zwanger raakt.
Borstvoeding als anticonceptie
Een laatste methode waar ik regelmatig over hoor is dat vrouwen denken dat ze niet in verwachting kunnen raken als ze borstvoeding geven. Nu is het zo dat borstvoeding 98% effectief is als anticonceptiemethode, maar daar zijn wel hele forse kanttekeningen bij te geven. Om die 98% effectiviteit te halen, moet voldaan worden aan een aantal voorwaarden:
1.) Je baby moet jonger zijn dan 6 maanden
2.) Je baby mag alleen maar gevoed worden met borstvoeding en dus geen bijvoeding krijgen. Zelfs bij kolven wordt de anticonceptie al minder betrouwbaar.
3.) tussen de voedingen moet 4-6 uur tijd zitten
4.) Je menstrueert niet.
Wanneer zeer nauwkeurig aan al deze voorwaarden voldaan wordt, kan borstvoeding als betrouwbare anticonceptiemethode gezien worden, maar bij iedere 'overtreding' van deze regels wordt de anticonceptieve werking van borstvoeding minder betrouwbaar. Bovendien vormt vooral de laatste voorwaarde een probleem. Je menstruatie wordt namelijk vooraf gegaan door een eisprong. Je kunt dus wel degelijk zwanger raken zonder dat je tussendoor ongesteld bent geworden.
Hormonale anticonceptie en kanker
In de media is tegenwoordig veel te vinden over hoe veilig het gebruik van hormonale anticonceptiva is met betrekking tot de ontwikkeling van kanker. Wetenschappelijke onderzoeken op dit gebied spreken elkaar tegen. Uit sommige onderzoeken blijkt dat het gebruik van hormonale anticonceptie een grotere kans geeft op kanker. Uit andere onderzoeken blijkt geen toegenomen kans en uit weer andere onderzoeken blijkt zelfs dat de kans op sommige vormen van kanker lijkt te verminderen. We weten het dus simpelweg niet.
Dingen die ik niet onbenoemd wil laten
Er zijn nog een aantal dingen die ik niet onbenoemd wil laten. Alle hormonale anticonceptiemethoden hebben het risico op bijwerkingen. De meest voorkomende zijn hoofdpijn, gespannen borsten, minder zin in seks en somberheid. Hou jezelf daarom goed in de gaten. Hormonen kunnen veel doen met je emoties. Ik spreek vrouwen bij wie de emoties wat gematigder worden door het gebruik van hormonale anticonceptie, ik spreek ook vrouwen bij wie de emoties juist enorm uitvergroot worden door het gebruik van hormonale anticonceptie. Het is dus van belang dat je je eigen lichaam en psyche goed kent en dat je goed in de gaten houdt wat anticonceptie met je doet. Daarnaast werkt van bovengenoemde anticonceptiemethoden alleen het condoom ook beschermend tegen soa's. Anticonceptiva bieden nooit 100% bescherming tegen een zwangerschap. Het enige wat 100% bescherming biedt is simpelweg geen seks hebben.
Nadenkertje
En ik wil afsluiten met een vraag waar je over na moet denken, namelijk: wanneer spreek jij over beschermwaardig leven? Is dat direct na de conceptie? Is dat wanneer het hartje klopt? Is dat wanneer een ongeboren baby 24 weken oud is, de wettelijke termijn tot wanneer abortus gepleegd mag worden in Nederland? Of is dat alleen wanneer een kindje gewenst is? De reden dat ik dit vraag is omdat het uitmaakt voor de anticonceptiemethode waar jij voor kiest. Wanneer je vindt dat je al over beschermwaardig leven kunt spreken direct na de bevruchting, dan kun je namelijk vraagtekens zetten bij het koperspiraaltje en in mindere mate ook bij hormonale anticonceptiemethoden, omdat de meesten daarvan ook voorkomen dat een eventuele bevruchte eicel zich kan innestelen. De kans dat een eicel bevrucht raakt is door de werking van hormonen heel klein, maar het kan wel. In dat geval zul je dus een eitje dat wel bevrucht was, alsnog verliezen. De meningen hierover zijn binnen christelijk Nederland zeer verdeeld, maar als jij je mening wilt vormen over welke anticonceptie het beste bij jou past, vind ik het wel belangrijk dat je ook deze informatie mee kunt nemen in dat besluit.
Gebruikte bronnen: Thuisarts.nl, Sensiplan.nl, Pearl Index, Kennisbank Serviceapotheek, Kanker.nl
Reactie plaatsen
Reacties